Messerschmitt – Bf109, Γεράνι Χανίων

Aviation-Arcaeology-logo

 

 Nikos Karatzas AAG
Pierre Kosmidis

 

Greek flagΈνα από τα καλύτερα καταδιωκτικά αεροσκάφη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Το Bf109 είναι το αεροσκάφος που παράχθηκε περισσότερο από κάθε άλλο αεροσκάφος στην διάρκεια του  2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Κατατάσσεται στη λίστα των πέντε πιο επιτυχημένων μαχητικών στην ιστορία της αεροπορίας.

 

Aviation Archaeology Greece

 

                                                               Messerschmitt Bf109 at Gerani Chania. It lies at 8m, around 150-200m off the coast.

Τα συντρίμμια του Βf 109 βρίσκονται σε αμμώδη βυθό σε βάθος 8 μέτρων στο Γεράνι Χανίων.

Aviation-Archaeology-Grecce-Bf109-Chania_88

 

Aviation-Archaeology-Grecce-Bf109-Chania_91

 

 

enlish flagThe island of Crete, the “graveyard of the nazi fallschirmjagers”, a title earned because of the horrific casualties the German elite paratroopers suffered during the invasion of the island in May 1941, is a battlefield that still yields relics related to the fierce battles fought on the ground, as well as at sea and in the air.

One such relic, at a depth of just 8 metres, located at a distance of 150 to 200 metres from the shores of Crete is a shot down Messerschmitt Bf 109 German fighter aircraft, which still awaits to be positively identified.

 

Aviation-Archaeology-Grecce-Bf109-Chania_1

 

 

During the Battle of Crete, the Germans had full air superiority and their only opponents were Allied antiaircraft guns, as the last RAF aircraft withdrew to Egypt on the eve of the invasion, leaving the skies at the mercy of the nazis.
The aircraft remains are upside down at the sea bottom and sea currents usually cover them with sand. Occasionally, the aircraft “reappears”, only to be covered again by a protective layer of sand.

Divers from Crete George Tsampas and Stelios Tripalitakis seized the opportunity and shot pics of the downed aircraft on some of the occasions it “appeared” on the seabed and shared them with aviationarchaeology.gr

 

 

Junkers – Ju 52, Λέρος

Aviation-Arcaeology-logo

 

 Επιμέλεια κειμένου: Νίκος Καρατζάς

Greek flagΗ Μάχη της Λέρου με την κωδική ονομασία “Operation Leopard” (γερμ. “Unternehmen Leopard”) είναι ένα από τα σημαντικότερα πολεμικά γεγονότα που έλαβαν χώρα, κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, στην ανατολική Μεσόγειο Ο βομβαρδισμός της Λέρου ξεκίνησε από την γερμανική αεροπορία στις 26 Σεπτεμβρίου 1943 και ολοκληρώθηκε με την αποβίβαση χερσαίων γερμανικών δυνάμεων στο νησί στις 12 Νοεμβρίου 1943. Η Λέρος καταλήφθηκε από τις γερμανικές δυνάμεις στις 16 Νοεμβρίου 1943

 

Airplane wreck Greece Leros

Στις 13 Νοεμβρίου 1943, το Junkers 52 με  αριθμό κατασκευής – Werknummer 640187, στο οποίο επέβαιναν αλεξιπτωτιστές της 12. F.S.Jäger βλήθηκε από αντιαεροπορικά πυρά με αποτέλεσμα την συντριβή του στην θαλάσσια περιοχή ανατολικά της Λέρου, θέση Ζύμη .  Είναι άγνωστος ο αριθμός των αλεξιπτωτιστών που σκοτώθηκαν κατά την πτώση του αεροσκάφους όπως επίσης και ο αριθμός αυτών που κατάφεραν να σωθούν. Ανάμεσα στους νεκρούς συμπεριλαμβάνεται και ο μηχανικός του αεροσκάφους, Oberfeldwebel Georg Mehren.

Το ναυάγιο του Ju 52 βρίσκεται σε βάθος 52 μέτρων.

Υπό κατασκευή….!

 

SONY DSC

 

Το 2003 η Πολεμική Αεροπορία ανέλκυσε αεροσκάφος Ju 52 από την περιοχή Άλιντα, Λέρου 
το οποίο είχε καταρριφθεί την ίδια ημέρα. Το Ju 52 βρίσκεται στο μουσείο της Πολεμικής Αεροπορίας στο Τατόι.

Greece-Aircraft-Wreck-Leros

Wreck of a Junkers Ju 52 shot down over Leros on 13 November and salvaged by the Hellenic Air Force in 2003. 
Now at the Hellenic Air Force Museum.


enlish flagThe island of Leros is part of the Dodecanese island group in the south-eastern Aegean Sea. The 
Battle of Leros “Operation Leopard” was the central event of the Dodecanese Campaign of the Second World War, and is widely used as an alternate name for the whole campaign. The Italian garrison in Leros was strengthened by British forces on 15 September 1943. The battle began with German air attacks on 26 September, continued with the landings on 12 November, and ended with the capitulation of the Allied forces four days later.

 

Aviation-Archaeology-Greece-operation-leopard

 

Battle of Leros

Bristol Beaufighter _ Σητεία, Κρήτη

Aviation-Arcaeology-logo

 

 

Κείμενο – Φωτογραφίες: Βασίλης Μεντόγιαννης

 

Ένα από τα πιο επιτυχημένα αεροσκάφη των Βρετανών κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πόλεμου, το Bristol Beaufighter, που πέρασε στην ιστορία μεταξύ των άγγλων στρατιωτών με το παρατσούκλι «Beau». «Ψιθυριστό θάνατο» αποκαλούσαν οι δυνάμεις του Άξονα, και πιο συγκεκριμένα οι Γιαπωνέζοι, αυτού του τύπου τα βρετανικά αεροπλάνα…

Greek-Wreck-_-Beau-Sitia-2

«Πετούσαν χαμηλά και αργά. Κουβαλούσαν μόνο μια τορπίλη, και ο διακριτικός θόρυβος που έκαναν οι μηχανές τους γινόταν αντιληπτός μόνο όταν πλέον ήταν πολύ κοντά μας. Η πατέντα με τις καλυμμένες βαλβίδες εξαγωγής των κινητήρων τα έκανε σχεδόν αθόρυβα… Στην αρχή ακούσαμε ένα απαλό σφύριγμα, θα μπορούσε να ήταν και ο αέρας από τα ξάρτια του πλοίου, μετά ένα συνεχόμενο μονότονο ψίθυρο και μετά το ακούσαμε ξεκάθαρα. Όμως η τορπίλη είχε ήδη φύγει… Το σκάφος κλυδωνίστηκε με δύναμη και σε λιγότερο από μισή ώρα βυθίστηκε… οι περισσότεροι χάθηκαν»…

Τα Bristol Beaufighter ήταν κυρίως ελαφριά βομβαρδιστικά με δυνατότητα προσέγγισης στόχου από πολύ μικρό ύψος, αφού είχαν τη δυνατότητα να πετούν με πολύ μικρή ταχύτητα. Παράλληλα εμπλέκονταν σε αερομαχίες και αποτελούσαν αεροσκάφη προστασίας, αφού συνόδευαν νηοπομπές. Εκεί όμως που δοξάστηκαν ήταν στον αγώνα κατά των πλοίων. Τα συγκεκριμένα αεροσκάφη ήταν ίσως από τα πλέον θανατηφόρα για τα πολεμικά πλοία. Πετώντας σε πολύ μικρό ύψος ευθυγραμμίζονταν με το εχθρικό πλοίο και εξαπέλυαν τη μια και μοναδική τους τορπίλη. Η βιβλιογραφία αναφέρει πως μόνο τα αυστραλιανά Beaufighter βύθισαν περισσότερα από 700 γιαπωνέζικα σκάφη.

Από το 1939 έως και το τέλος του πολέμου, το 1945, κατασκευάστηκαν συνολικά 5.564 τέτοια αεροσκάφη.

Στο πολεμικό θέατρο του Αιγαίου κύριος αντίπαλός τους ήταν τα γερμανικά Junkers-88, επίσης δικινητήρια αλλά με τέσσερα άτομα πλήρωμα. Αν και τα Beaufighter ήταν γρηγορότερα, με μέγιστη ταχύτητα τα 488 χιλιόμετρα την ώρα (ενώ τα Jukners-88 τα 470 χιλιόμετρα την ώρα), ήταν πιο ευέλικτα και πιο ικανά στις αερομαχίες. Τα Beaufighter προξενούσαν όμως και μεγαλύτερη ζημιά στον αντίπαλο αφού διέθεταν υπεροπλία, ενώ λόγω του μεγάλου φορτίου που κουβαλούσαν ήταν αρκετά ανθεκτικά ακόμα και εάν είχαν χτυπηθεί. Πάρα πολλά αεροσκάφη κατάφερναν να επιστρέψουν στη βάση τους ακόμα και εάν είχαν δεχθεί ισχυρά πυρά. Παρόλα αυτά, μόνο στο ελληνικό χώρο υπολογίζεται πως έχουν χαθεί παραπάνω από 100 αεροσκάφη Beaufighter.

 

Η έρευνα του ναυαγίου

Αν και είχαμε συναντήσει τρία ναυάγια των γερμανικών αεροπλάνων Junkers-88, δεν είχαμε ποτέ συναντήσει Beaufighter. Ένα μικρό τμήμα τέτοιου αεροσκάφος είχαμε δει μόνο μια φορά στα δίχτυα αλιευτικής τράτας στη Λέρο. Γνωρίζαμε επίσης και το ναυάγιο ενός άλλου ίδιου αεροσκάφους ανοιχτά της Σερίφου, αλλά ήταν σε πολύ βαθιά νερά, και δεν γνωρίζαμε την κατάσταση στην οποία βρισκόταν.

Ξαφνικά, η πληροφορία ήρθε από την Κρήτη…

Ο Γιώργος Κλώντζας, ο ένας από την ομάδα μας, πληροφορήθηκε την ύπαρξη ενός ναυαγισμένου αεροσκάφους στη θαλάσσια περιοχή της Σητείας. Όπως μας διηγήθηκε, το ακριβές σημείο τού το υπέδειξε ο κύριος Μανόλης Βαρβαρίκος, ενώ έως εκείνο το σημείο μόνο υποθέσεις μπορούσαμε να κάνουμε για τον τύπο του αεροπλάνου. Γνωρίζαμε μόνο πως ήταν δικινητήριο. Σύμφωνα με αυτό το στοιχείο, αν και στα τρικινητήρια συνηθίζεται να αποκολλάται ο ρυγχαίος κινητήρας έτσι ώστε να μην είναι κατανοητό αν διέθετε τρεις κινητήρες, το πιθανότερο ήταν να επρόκειτο για Junkers-88, Junkers-52 ή για Beaufighter. Φυσικά, θα μπορούσε το αεροσκάφος να ήταν και κάποιου άλλου τύπου, οι δικές μας όμως υποθέσεις αρχικά περιορίστηκαν σε κάποιο από αυτά τα τρία. Για να μπορέσουμε να ήμαστε έτοιμοι για τον τύπο του αεροσκάφους που θα αντιμετωπίζαμε αλλά και την κατάδυσή μας γενικότερα, κρίναμε ότι έπρεπε να καταδυθεί πρώτα ο Γιώργος, που θα μας έδινε την ανάλογη πληροφορία, ενώ θα επιβεβαιώναμε και το ακριβές στίγμα του ναυαγίου. Τελικά επρόκειτο για ένα Bristol Beaufighter!

Greek-Wreck-_-Beau-Sitia-1

Από εκείνο το σημείο ξεκινάμε λοιπόν τις έρευνές μας: ανοίγουμε τα κιτάπια μας, αλληλογραφούμε με το εξωτερικό, ψάχνουμε στο διαδίκτυο, επικοινωνούμε αλλά και ενημερώνουμε το Μουσείο της Πολεμικής Αεροπορίας στη Δεκέλεια. Προσπαθούμε πρώτα να ενημερωθούμε για τη βασική δομή και κατασκευή του αεροσκάφους, καθώς επίσης και σε ποια σημεία να ψάξουμε για να εντοπίσουμε την ταυτότητά του. Παράλληλα ελέγχουμε τις λίστες με τις απώλειες μήπως και ταυτίσουμε το σημείο με κάποια κατάρριψη.

Πολύ σύντομα ο Παναγιώτης Μαρκόπουλος, ειδικός στην αεροπορική ιστορία, μου ανακοινώνει πως το μοναδικό σημείο που αναγράφεται το μητρώο του αεροπλάνου είναι επάνω στους κινητήρες.

«Πουθενά αλλού, μόνο εκεί! Τα συγκεκριμένα αεροπλάνα δεν διέθεταν αριθμό παραγωγής αεροπλάνου, όπως έκαναν οι Γερμανοί, αλλά μόνο αριθμό παραγωγής για τον κάθε κινητήρα. Θα ψάξετε πίσω από τον κώνο των ελίκων στην καμπάνα του κινητήρα. Μόνο εκεί θα τον βρείτε, αν μπορέσετε να δείτε», μας λέει.

Ξεκινάμε λοιπόν από την Αθήνα και μαζί με τον Νίκο Γκόλφη συναντάμε τον Γιώργο Κλώντζα στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης. Από εκεί το επόμενο πρωί ταξιδεύουμε για Σητεία.

 

Ο Γιώργος, γνωρίζοντας πλέον την περιοχή, εντοπίζει εύκολα το σημείο του ναυαγίου με το ηχοβολιστικό.

Πριν ξεκινήσουμε, μοιράζουμε τις εργασίες που πρέπει να γίνουν. Ο Νίκος αναλαμβάνει τη δυσκολότερη δουλειά να προσπαθήσει να εντοπίσει τα μεταλλικά ταμπελάκια που αναγράφουν τον αριθμό παραγωγής των κινητήρων. Εγώ, κλασικά, θα φωτογραφήσω και ο Γιώργος θα καλύψει με βίντεο.

Καθώς ετοιμαζόμαστε, η ιδέα πως θα αντικρίσω ένα αεροσκάφος από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μού δημιουργεί μια συγκρατημένη ευχάριστη προσμονή. Το βάθος δεν είναι μεγάλο και η κατάδυση θεωρείται εύκολη. Προσεκτικά εξετάζω τα πάντα (γιατί συνήθως όλο και κάτι ξεχνάω) και φεύγω. Δεκαέξι μέτρα και δεν φαίνεται τίποτα ακόμα. Τα ναυαγισμένα αεροπλάνα πάντα μου προκαλούν ενθουσιασμό. Δεν ξέρω πώς να το εξηγήσω, αλλά είναι κάτι που με μαγεύει. Ίσως επειδή είναι ελαφριές, κομψές, πολύ προσεγμένες κατασκευές, δημιουργήματα που αποπνέουν ποιότητα.

Είκοσι ένα μέτρα, και το βλέπω. Η ορατότητα δεν είναι κακή, αλλά εκείνη την ημέρα είχε συννεφιά, με αποτέλεσμα το φως να είναι μειωμένο. Διακρίνω τους κινητήρες, οι έλικες ορθώνονται ακόμα ψηλά προς την επιφάνεια. Κομμάτια, συντρίμμια… συνεχίζω και βρίσκομαι ακριβώς μπροστά του. Ο Νίκος έχει πάρει ήδη θέση με το κεφάλι μέσα στο δεξιό κινητήρα και ψάχνει. Από μέσα μου εύχομαι να μπορέσει να το βρει. Μετά από τόσα χρόνια, η στρειδώνα και οι θαλάσσιες επικαθίσεις καθιστούν τη δουλειά αυτή αρκετά δύσκολη. Το περιορισμένο οπτικό πεδίο της μάσκας και το λιγοστό φως, σε συνδυασμό με τα σωματίδια που ταράζονται και θολώνουν τα νερά, μας αφήνουν λίγες πιθανότητες.

Εγώ συνεχίζω, πλησιάζω στο πιλοτήριο. Μόνο τα μπροστινά τζάμια έχουν σπάσει. Όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα, τα μπροστινά τζάμια είναι αυτά που δέχονται τη μεγαλύτερη πίεση κατά τη διαδικασία της προσθαλάσσωσης. Τα πλαϊνά βρίσκονται στη θέση τους. Οι θαλάσσιες επικαθίσεις όμως μου δίνουν την αίσθηση πως και τα πλαϊνά τζάμια αποτελούν μέρος της ατράκτου. Μόλις όμως περνάω το κεφάλι μου στο εσωτερικό του πιλοτηρίου από το μπροστινό τζάμι, τα διακρίνω καθαρά. Φωτίζονται από το εξωτερικό φως σαν βιτρό αφηρημένης τέχνης. Στο πιλοτήριο ξεχωρίζω τις θέσεις των πιλότων και τα χειριστήρια. Τα όργανα δεν μπόρεσα να τα διακρίνω καλά και σκέφτηκα να τα πλησιάσω από την άλλη πλευρά.

Συνεχίζω προς την πίσω πλευρά αλλά πλήθος συντριμμιών, διχτυών και σχοινιών δεν μου επιτρέπουν να δω. Σκέφτηκα πως θα επανέλθω αργότερα βοηθούμενος από τα παιδιά. Φεύγω από αυτό το σημείο και κολυμπάω κάτω από το ρύγχος του αεροσκάφους. Τέσσερις μαύρες τρύπες με περιμετρική επιπλέον ενίσχυση δηλώνουν το σημείο όπου στεγάζονταν οι κάννες των πυροβόλων.

Greek-Wreck-_-Beau-Sitia

Το αεροσκάφος είναι σε σχετικά κακή κατάσταση. Το ουραίο τμήμα με το πηδάλιο και το κάθετο σταθερό πιθανόν να έχουν διαλυθεί εντελώς ή διαφορετικά να έχει αποκοπεί ολόκληρο κομμάτι και να βρίσκεται κάπου αλλού. Το σημείο της ατράκτου μεταξύ του πιλοτηρίου και του θόλου του πολυβολητή έχει επίσης και αυτό διαλυθεί. Οι πτέρυγες με τις ντίζες και τα συρματόσχοινα στέκονται κενά. Τα φτερά είναι σπασμένα λίγο μετά από τους κινητήρες. Ο δεξιός κινητήρας επίσης φαίνεται να έχει σπάσει και να έχει στραβώσει, γεγονός που μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως το αεροπλάνο πρέπει να έπεσε πρώτα με τη δεξιά πλευρά. Ίχνη των λόγων κατάρριψης δεν μπορούμε να δούμε, άλλωστε είναι εμφανές πως το αεροσκάφος έχει υποστεί σοβαρές ζημιές και από τις αλιευτικές τράτες· στην αριστερή πτέρυγα κάποια λεπτά σίδερα είναι στραβωμένα προς την επιφάνεια, αποδεικνύοντας πως τραβιόταν από την πλευρά της επιφάνειας. Από την κατάσταση του ρύγχους του αεροπλάνου και το γεγονός πως οι έλικες των κινητήρων δεν είναι στραβές αποδεικνύεται πως ο πιλότος γνώριζε έγκαιρα πώς θα προσθαλασσωθεί. Για το λόγο αυτό μείωσε όσο μπορούσε την ταχύτητά του, έσβησε τις μηχανές και προσπάθησε να προσθαλασσωθεί όσο το δυνατόν κοντύτερα στην ξηρά.

 

Και ενώ είμαι χαμένος στις σκέψεις μου ο Νίκος με σκουντάει στον ώμο. Τον ακολουθώ, έχω σχεδόν ξεχάσει ότι εδώ και είκοσι δύο λεπτά προσπαθούσε να εντοπίσει το ταμπελάκι. Σταματάει μπροστά από τον κινητήρα και μου δείχνει με το δάχτυλό του. Ένα μικρό ορθογώνιο ταμπελάκι καθαρό και γυαλισμένο βρισκόταν ακριβώς μπροστά στα μάτια μου. Το ήξερα, ο Νίκος διαθέτει μεγάλη υπομονή.

 

ENGINE TYPE:       HERCULES

ENGINE No: 11761 M

SERIES No:  XVII

A.M. No:       434309

 

Φωτογραφίζω και κολυμπάω πάλι προς τον Νίκο. Γνωρίζοντας πια το σημείο που βρίσκεται το ταμπελάκι, ο Νίκος εντοπίζει γρήγορα το ταμπελάκι και του δεύτερου κινητήρα:

 

ENGINE TYPE:       HERCULES

ENGINE No: 117104 M

SERIES No:  XVII

A.M. No:       434352

 

Ο Γιώργος έχει μόλις επιστρέψει από μία μεγάλη βόλτα γύρω από το χώρο του ναυαγίου και του δείχνουμε και εκείνου τα ταμπελάκια. Είχαμε συμφωνήσει εκ των προτέρων πως ο Γιώργος θα πραγματοποιούσε ένα μεγάλο κύκλο γύρω από το ναυάγιο, εξετάζοντας την πιθανότητα εντοπισμού του ουραίου τμήματος. Δεν είδε τίποτα όμως· μία καραβάνα του πληρώματος και μια μικρή φιάλη (πιθανόν οξυγόνου ή πυροσβεστήρας) ήταν μερικά από τα αντικείμενα του ναυαγίου.

Ξαφνικά ο Νίκος μάς εκπλήσσει και πάλι. Τον βλέπω από μακριά να έχει σηκώσει πολλή άμμο και να μου δείχνει κάτι. Πλησιάζω και βλέπω το Vickers. Το κινητό πολυβόλο που βρισκόταν στο θόλο του αεροπλάνου. Είναι διατηρημένο σε πολύ καλή κατάσταση όπου διακρίνεται εύκολα και το σταυρόνημα στην άκρη της κάννης. Δυστυχώς μου έχει τελειώσει το φιλμ και δεν το φωτογραφίζω.

Έχοντας συμπληρώσει περίπου τριάντα πέντε λεπτά κατάδυσης στα 28 μέτρα, έχει έρθει η ώρα να αναδυθούμε.

 

Το απόγευμα της ίδιας μέρας στη Σητεία, ρωτώντας να μάθουμε αν κάποιος ντόπιος γνώριζε ή είχε ακούσει κάτι, πληροφορηθήκαμε πως το διμελές πλήρωμά του σώθηκε. Όπως μας είπαν χαρακτηριστικά, οι Άγγλοι διασωθέντες περπατούσαν αγέρωχοι μπροστά από τους Γερμανούς, που τους συνέλαβαν αιχμάλωτους. Μάθαμε επίσης πως το ναυάγιο είναι γνωστό στους ντόπιους και πως τοπικός εκπαιδευτής καταδύσεων επισκέπτεται πότε – πότε το ναυάγιο

Θα καταδυόμασταν και την επόμενη ημέρα όπου είχα σκοπό να φωτογραφίσω το εσωτερικό του πιλοτηρίου, κάποια μικρά ευρήματα και το πολυβόλο. Δυστυχώς όμως κάποια τεχνικά προβλήματα δεν μας επέτρεψαν να συνεχίσουμε τις καταδύσεις μας και έπρεπε να αναχωρήσουμε.

 

Στην Αθήνα, τώρα, δεν μάθαμε και πολλά πράγματα. Πληροφορηθήκαμε ότι οι Βρετανική Πολεμική Αεροπορία δεν είχε βάση δεδομένων με το μητρώο των κινητήρων αλλά με τα διακριτικά όπου άνηκε το κάθε αεροσκάφος. Παρόλο που επικοινωνήσαμε με επιστήμονες από το εξωτερικό, δεν μπορέσαμε να βρούμε κάτι. Μας έστειλαν ολόκληρο τον κατάλογο με τις απώλειες των συγκεκριμένων αεροσκαφών στο Αιγαίο, αλλά οι καταρρίψεις και οι απώλειες είναι πάρα πολλές.

Δεν θα σταματήσουμε όμως εδώ. Φέτος το καλοκαίρι που θα ξαναβρεθούμε στην Κρήτη για μια εργασία που έχουμε με την Αρχαιολογική Υπηρεσία, θα προσπαθήσουμε να κλέψουμε λίγο χρόνο και να επανέλθουμε πάλι στο άγνωστό μας αεροπλάνο.

Επιτυχία για μας θα είναι να μάθουμε την ιστορία του. Να ταυτιστούμε με το πλήρωμά του και να ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο, ζώντας έστω και λίγο μέσα από την εικόνα που μας προσφέρει το βυθισμένο πολεμικό αεροσκάφος την τρομερή περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου…

 

Χράνοι Μεσσηνίας

Aviation-Arcaeology-logo

 

 

Οι Χράνοι βρίσκονται νοτιοδυτικά του νομού Μεσσηνίας και απέχουν 35 χιλιόμετρα από την Καλαμάτα. Σε κοντινή απόσταση από την ακτή και σε βάθος 7 – 15 μέτρων βρίσκονται διάσπαρτα συντρίμμια αεροσκάφους η ταυτότητα του οποίου δεν έχει ακόμα εξακριβωθεί

Aviation-Archaeology-Greece-3

Η διασπορά των συντριμμιών του αεροσκάφους είναι μεγάλη ενώ η ταυτοποίηση του είναι δύσκολη αφού στον βυθό υπάρχουν μόνο κάποια μικρά μέρη από αυτό.

Χαρακτηριστικά μέρη του κινητήρα βρέθηκαν στην ευρύτερη περιοχή, από τα οποία εικάζεται ότι πρόκειται για αεροπλάνο αμερικάνικής κατασκευής.

Aviation-Archaeology-Greece-2

Μέρος από συντρίμμια του αεροσκάφους με την αναγραφή BOMB BAY.

Aviation-Archaeology-Greece-1

Οι φωτογραφίες αποτύπωσης είναι του Σπύρου Παππά.

Junkers – Ju88, Ψαθούρα Σποράδες

Aviation-Arcaeology-logo

Παρουσίαση του Ju 88 από τον Βασίλη Μεντόγιαννη, το οποίο βρίσκεται βυθισμένο στον φάρο της νησίδας των Βόρειων Σποράδων Ψαθούρα.

ju_88_Aviation Archaeology in Greece

ju_88_Aviation Archaeology in Greece

H Ψαθούρα είναι η βορειότερη νησίδα των Βόρειων Σποράδων, με έκταση 771 στρέμματα. Πεδινή καθώς είναι με υψόμετρο 14 μέτρα στα βόρεια, διαθέτει φάρο από το 1895 με πύργο ύψους 25 μέτρων. Κοντά στον οποίο υψώνεται μεγάλος ξύλινος σταυρός που διακρίνεται από μακριά και σηματοδοτεί το μνημείο του Γεώργιου Φωτόπουλου, αρχιμουσικού του Ελληνικού Ναυτικού, που αποσύρθηκε στην νησίδα μετά την αποστρατεία του.
Μερικοί ερευνητές ταυτίζουν το νησί με την αρχαία Ευδημία. Στο έδαφος του υπάρχουν πολλά μάρμαρα που προέρχονται από αρχαία κτίσματα και μαρτυρούν ότι στην αρχαιότητα ήταν κατοικημένο. Κοντά στην Ψαθούρα υπάρχει υποθαλάσσιο σβησμένο ηφαίστειο. Όπως σημειώνει ο Σαμψών το νότιο μέρος του νησιού έχει υποστεί καθίζηση, γιατί διακρίνονται μέσα στη θάλασσα ερείπια σπιτιών και χονδροειδή αγγεία. Στους περιηγητές είναι γνωστή ως Larsura, Arsura, L’ Arsura, Laazar, I. Plane και I. Plane – Arsura.

ju_88_Aviation-Archaeology-Greece

Διαβάστε το κείμενο σε μορφή PDF

Ju88, Ψαθούρα

Vickers Wellington, Σίφνος

Aviation-Arcaeology-logo

Στις 6 Νοεμβρίου 1943 βραδυνές ώρες, αεροσκάφος Vickers Wellington απογειώθηκε από την Βεγγάζη της Λιβύης με αποστολή τον εντοπισμό, την ναρκοθέτηση και βομβαρδισμό εχθρικών στόχων στο λιμάνι της Νάξου.

AAG-Greece-wreck

Πιθανώς η πρόσκρουση σε νάρκη και η βύθιση του γερμανικού ατμόπλοιου ALMA,στην είσοδο του λιμανιού της Νάξου στις 23/11/1943, 
να οφείλεται στις νάρκες που είχαν ποντιστεί από το Wellington Mk13.

Ατμόπλοιο Αlma

 

Το αεροσκάφος Wellington Mk.XIII, s/n MP705 με πιλότο τον Robert Watson ADAMS και πλήρωμα τους F/O Arthur John SPENCER (Pilot 2) 133746 RAFVR (+16-4-1945 Runnymede Mem.), Sgt. Travers Kilfera FALKINER (Air bomber) AUS400701 RAAF, F/Sgt. D. BROOME 1030902 RAF, Sgt. J. B. FARRELL 1268415, Sgt. W. TROWBRIDGE 1163901, εντόπισε τα γερμανικά πλοία αγκυροβολημένα στο λιμάνι της Νάξου.

Σύμφωνα με την εφημερίδα Ναξιάκη Πρόοδος (11/11/1943), στο λιμάνι της Νάξου βρίσκονταν αγκυροβολημένα 24 γερμανικά πλοία. Μετά τη ρίψη 16 βόμβων, μία από τις δύο μηχανές του αεροπλάνου χτυπήθηκε από γερμανικό αντιαεροπορικό. Το αεροσκάφος μετά από ανεμοπορία και με την βοήθεια της μίας μηχανής προσθαλασσώθηκε σε κοντινή απόσταση από τα παράλια της Σίφνου. Όλα τα μέλη του πληρώματος διασώθηκαν. Η ταυτοποίηση του αεροσκάφους πραγματοποιήθηκε το 2014.

Ακολουθούν αποσπάσματα με μαρτυρίες του πιλότου Robert Watson Adams, για τις συνθήκες που επικρατούσαν στο νησί της Σίφνου, καθώς και το πώς κατάφεραν να επιζήσουν .

 

EX-PILOT AIDED FOREIGNERS WHO HID SOLDIERS

March 1, 2003

Robert (Bob) Watson Adams, past president of a society set up to honour and assist individuals who risked their lives helping allied airmen evade capture during the Second World War, died in Toronto this month of cancer. He was 82.

Vickers-Wellington-MkXIII

  1.  Adams was a 22-year-old Canadian pilot on loan to Britain’s Royal Air Force when his plane was shot down after bombing a German ship in southern Greece.

Stout-hearted people on two small islands in the Aegean, risking torture or execution for their actions, sheltered the six-man crew for a month until they were rescued. After the war, Mr. Adams founded a chain of tool-rental stores in the Toronto area called “Adams Rent-All”, which he sold when he retired in 1989. In 1965, Mr. Adams joined the newly formed Canadian Branch of the Royal Air Forces Escaping Society (http://www.rafinfo.org.uk/rafescape/crafes.htm). The group vowed to assist the citizens who had helped allied airmen who fell into their midst escape or evade capture; thanks to their courage, almost 3,000 men had made it back to safety. “The object of the Canadian Branch of the Royal Air Forces Escaping Society is to remember, ” the group’s literature says, “and to aid our helpers who may still be suffering the results of imprisonment and torture at the hands of the enemy, and to maintain the very strong friendships that developed during those years.” (Ernest Bevin, Britain’s Foreign Secretary in 1945-51, told the first Chairman of the group’s British Chapter: “Your society does a damned sight more good in Europe than all my Ambassadors rolled together.”) John Dix, a fellow member of the escaping society’s Canadian branch, said that, “in most cases, we only knew our helpers a week or less — we were just passing through. But the nature of the relationship and the tension of the times were such that they became lifelong friends. We never forgot them, we had them over to Canada every year, and we kept in touch. We owed them a debt of honor.”

Flight Lieutenant Adams and his crew of four Britons and an Australian left their base in Benghazi, Libya, on the night of November 6, 1943, scouting for targets to bomb. They spotted a German ship anchored off Naxos, an island in the Cyclades group south of Athens. After dropping 16 bombs, one of the plane’s two engines was hit by German flak. “Luckily, it kept going for 10 minutes, which gave us time to make a getaway, Mr. Adams told his daughter, Patricia Adams. ” Then it conked out and we had to slowly descend.” He ditched his disabled Wellington bomber flawlessly into the sea. The crew escaped through hatches, and a dinghy with a parachute popped out of the aircraft before it sank within 30 seconds of hitting the water. The men paddled ashore to the island of Sifnos, half a kilometer away. “After complaining about our cigarettes being wet, we slept in the parachute under an olive tree, Mr. Adams recalled.” In the morning, we were discovered by a girl riding by on a donkey.She went to fetch her father, George Karavos, and he went and got someone who could understand English and who decided we weren’t German.” The initial suspicion was mutual. When Mr. Karavos took the men to his home and offered them water, they were afraid to drink it, until the farmer reassured them by taking a first sip. The six men were hidden first in a mountaintop monastery on Sifnos, and then in a cave used as a goat pen on the neighbouring island of Serifos. Their presence was kept from local children, in case they unwittingly tipped off the German patrol that visited the islands several times a week from the nearby occupied island of Milos. “During the war, 180 people on Sifnos died because they didn’t have enough to eat, Mr. Adams said, “but the locals made a big fuss over us, bringing food and cigarettes.” The men spent 10 days in the monastery, with a stream of hungry people climbing the steep path to bring them bread and cheese, oranges, figs, retsina wine and handfuls of precious, rationed cigarettes. Then the Sifnos Chief of Police, Demetrius Bakeas, who was determined the men should not be captured, arranged for them to go to Serifos, because “there are people there who can help you.” A fisherman took them under cover of darkness to Serifos. There, housed in the goat pen, they found five British commandos spying on German troop movements. Conditions were primitive in that cave for the next 20 days, but the spies had a wireless and were able to arrange the air crew’s rescue. A Royal Navy gunboat, disguised as a Greek fishing vessel, picked them up and, moving by night, took them to safety in Cyprus. All six men survived the war, and later learned they had succeeded in sinking that ship in Naxos Harbour.

550-squadron

  1. Adams kept in touch with his helpers after the war, with his letters translated for him by a Greek neighbour in Toronto.

“I remember being taken to Greek community functions, ” Patricia Adams recalled, “and every Christmas dad would send a parcel to the school on Sifnos, with paper and pencils, and little dime-store gifts for the children. Putting that package together every year was very emotional.” “Bob was a very great guy, with a great sense of humour,” said Roy Brown, Secretary of the Canadian Branch of the Royal Air Forces Escaping Society. Mr. Adams was Treasurer of the Society at his death, and served as President in 1995-96. “We have about 100 members now across the country, who are in their 80’s and beyond”, Mr. Brown said, “and most of our helpers are in the same or worse shape, so we’re not bringing them over as we did up until five or six years ago. But we still help out when we see a helper in need.”   Robert (Bob) Watson Adams was born on January 22, 1921, in Windsor, Ontario, where his father, Dr. Frederick Adams, was the Medical Officer of Health for more than 20 years. If he had returned to base that night after the raid on Naxos Harbour, he would have received the cable informing him of his father’s death back home. After graduating from Windsor’s Kennedy Collegiate in 1939, Mr. Adams worked in a bank before enlisting in June, 1941. A few weeks later his older brother, Coulson, was killed during training in England, shot down by a German night fighter that had sneaked across the English Channel. His other brother, John, was also a bomber pilot killed in action, shot down during a raid on Hannover, Germany, just a few months before the war in Europe ended. Robert Adams’s story was featured in a Canadian Broadcasting Corporation television documentary in 1966, when a telescope camera crew followed him and his wife, Joan, back to Sifnos, where they received a hero’s welcome. “Those Greeks had nothing to gain and everything to lose, ” Mr. Adams told the show’s Associate Producer, George Ronald. “They were starving, and yet they gave us everything. they were superb…. I don’t think they know just how kind and generous and how brave they were.”

  1.  Bakeas, who had moved to Athens after retiring from the Police Force, returned to Sifnos for the emotional reunion held 23 years after he helped save Mr. Adams’s life. Earlier, he had written to “my dear friend” in Canada: “It is not possible for me to forget the danger which connected us in those terrible war days. We shall be always waiting you.”

-flying-officer-adams-

In addition to his wife, Mr. Adams leaves his children John, Patricia and Mary, sons-in-law Lawrence Solomon and Steve Douglas, and granddaughters Essie and Catharine. Robert (Bob) Watson Adams, chain-store founder and past President of the Canadian Branch of the Royal Air Force Escaping Society, born in Windsor, Ontario, on January 22, 1921, died in Toronto on February 10, 2003.

EX-PILOT AIDED FOREIGNERS WHO HID SOLDIERS
by Kelly Haggart

Bristol Beaufighter JM317S

Aviation-Arcaeology-logo

 

 

Greek flagΤο αεροσκάφος τύπου Bristol Type 156 Beaufighter Mk.X με σειριακό αριθμό JM317/S συνετρίβη στις 30 Οκτωβρίου 1943 σε θαλάσσια περιοχή του βορειοδυτικού όρμου Αμπράμ της Νάξου. Το αεροσκάφος εντοπίστηκε και λεηλατήθηκε μετά τον πόλεμο και σήμερα έχουν απομείνει στο βυθό σκορπισμένα συντρίμμια σε σχετικά ρηχό βάθος 12 έως 16 μέτρων. Σε έρευνα πεδίου που πραγματοποιήθηκε από τον ιδιοκτήτη του Naxos Diving Center εκπαιδευτή Κο Μανώλη Μπαρδάνη το 2007 εντοπίστηκε η πυξίδα του πιλότου. Πρόκειται για πυξίδα Air Ministry Ref No 6A/726 τύπου P8.

 

enlish flagOn 30 October 1943 a RAF Bristol Type 156 Beaufighter Mk.X with s/n JM317/S crashed into the sea in Abram Bay, on the Cycladic island of Naxos.
The wreck was discovered and looted during the post war years and the remaining parts rest today scattered on the seabed at a shallow depth of 12-16 meters.
During a field survey conducted by Naxos Diving Center Owner and Dive Instructor Mr Manolis Bardanis in 2007 the Pilot’s Compass Air Ministry Type P8 with ref. No 6a/726 of diameter 13.6 cm, width 7.7 cm and weight 821 gr, in service and commonly used since 1937 and throughout the WWII onboard RAF and RAAF Spitfires, Hurricanes, Tiger Moths and Beaufighters, was recovered, restored and handed over to the Hellenic Air Force Museum in Dekelia-Tatoi, Greece, in February 2008, where it is continuously exhibited since.

 

GermanAm 30. Oktober 1943 ist der RAF Bristol Typ 156 Beaufighter Mk.X mit S/N JM317/S ins Meer in der Bucht von Abram, einem nordwestlichen Strand zwischen Apollonas und Eggares Dörfer, auf der Zykladischen Insel Naxos, abgestürzt.

Das Wrack ist in den Nachkriegsjahren endeckt und geplündert worden und die Flugzeugrestteile befinden sich heute in einer flachen Tiefe zwichen 12 und 16 Meter auf dem Meeresboden verstreut .

Während einer Feldsforschung von Naxos Diving Center Inhaber und Tauchinstruktor Herrn Manolis Bardanis im Jahre 2007 der Flugzeugkompass Air Ministry Typ P8 Ref. Nr 6a/726 mit Durchmesser 13,6 cm, Breite 7,7 cm und Gewicht 821 gr, seit 1937 im Dienst und im Laufe des 2. WK an Bord der meisten RAF und RAAF Spitfires, Hurricanes, Tiger Moths und Beaufighters regelmäßig ausgeführt worden ist, wurde wiedergefunden, renoviert und im Februar 2008 dem Griechichen Luftwaffe Museum in Dekelia-Tatoi, Griechenland übergeben, wo es seitdem ständig ausgestellt wird.

P8-compass

 

Η πυξίδα τύπου P8 χρησιμοποιήθηκε από το 1937 σε αεροσκάφη τύπου Spitfire, Hurricane, Tiger moth, Beaufighter. H πυξίδα έχει Διάμετρο 13.6 cm, ύψος 7.7 cm, βάρος 821 gr.

Τhe Pilot's Compass Type P8 with ref. No 6a/726 of diameter 13.6 cm, width 7.7 cm and weight 821 gr, in service and commonly used 
since 1937 and throughout the WWII onboard RAF and RAAF Spitfires, Hurricanes, Tiger Moths and Beaufighters.

 

Aviation Archaeology Greece Beau Compass2

 Η πυξίδα όπως εντοπίστηκε στον βυθό.

 

Φωτογραφίες της πυξίδας μετά από τις διαδικασίες καθαρισμού.

 Aviation Archaeology Greece Beau Compass1Aviation Archaeology Greece Beau Compass1 (2)

Aviation Archaeology Greece Beau Compass4

Η πυξίδα παρεδόθη στο Μουσείο Πολεμικής Αεροπορίας στο Τατόι τον Φεβρουάριο του 2008.

   Aviation-Archaeology-Greece-Beau-Compass1-(4)Aviation Archaeology Greece Beau Compass1 (3)

 

 

 

 

 

 

 

 

Φωτογραφίες από συντρίμμια του αεροσκάφους.

Aviation-Archaeology-Greece-Beau-Compass1-2

Aviation-Archaeology-Greece-Beau-Compass1-1

Junkers – Ju87 “STUKA”, Αντίκυρα

Aviation-Arcaeology-logoΑπόσπασμα από την ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΛΙΜΕΝΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΑΞΗ 13 ΕΤΟΥΣ 2011

Θέμα 20 : Ο Πρόεδρος ενημέρωσε τα μέλη της ΛΕ ότι εδωρίσθησαν στο ΛΤ κάποια ευρήματα από
 τη μηχανή γερμανικού πολεμικού αεροπλάνου (STUKA), που κατέπεσε την άνοιξη του 1941 στον
 κόλπο Αντίκυρας . Τα υπολείμματα ανεβρέθησαν στο βυθό από δύτες και παρεδώθησαν στο ΛΤ. Ο
 Πρόεδρος πρότεινε την κατασκευή ξύλινης προθήκης για την έκθεση των ευρημάτων και την
 τοποθέτηση αυτής εντός του Φάρου, ούτως ώστε να είναι επισκέψιμα από το κοινό, δεδομένου ότι
 αποτελούν στοιχεία της τοπικής ιστορίας. Η ΛΕ ενέκρινε ομόφωνα.

 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΛΙΜΕΝΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Ιθάκη – Εντοπισμός νέων ευρημάτων στον βυθό

Aviation-Arcaeology-logo

Aviation-archaeology-Greece-Aircraft-wreck-1

Τα συντρίμμια του αεροσκάφους βρίσκονται βυθισμένα στο Ακρωτήριο Άγιος Ιωάννης Ιθάκης.

Στο βυθό βρίσκονται τρία τμήματα σε κάποια απόσταση μεταξύ τους, τα οποία περιλαμβάνουν δύο κινητήρες και το ουραίο τμήμα του αεροσκάφους. Μετά από έρευνα που πραγματοποίησε ο Τηλέμαχος Μπεριάτος εξετάζεται το ενδεχόμενο τα συντρίμμια να ανήκουν σε γερμανικό αεροσκάφος Junkers Ju 88.

Tο πηδάλιο (rudder), ο κάθετος σταθεροποιητής (horizontalstabilizer), οι εξυψωτήρες (elevators) και το ακροπτέρυγο (wing tip) έχουν αποκολληθεί, αλλά οι διαστάσεις διατομής της ατράκτου στο σημείο ένωσης με την ουρά, οι αναλογίες του οριζόντιου σταθεροποιητή και η θέση του πηδαλίου είναι μερικές λεπτομέρειες που συγκλίνουν στον τύπο.

Com_

ToJu88 σχεδιάστηκε για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις ενός μέσου βομβαρδιστικού με υψηλές ταχύτητες ενώ ταυτόχρονα να έχει την δυνατότητα καθέτων εφορμήσεων. Ο σχεδιασμός ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1936, με υπεύθυνους τους WH Evers  και Alfred Gassner.

junkers-ju-88-bomber-06

Το πρωτότυπο του Junkers Ju 88Α / Ju 88V12 πέταξε για πρώτη φορά στις 21 Δεκεμβρίου, 1936, με κινητήρες από την Daimler-Benz DB 600A, με απόδοση 1.000 ίππων. Δυστυχώς κατά την δοκιμή το πρωτότυπο συνετρίβη. Ένα χρόνο μετά, τον Σεπτέμβριο του 1937, ολοκληρώθηκε ένα νέο πρωτότυπο στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν κινητήρες Junkers Jumo 211, με απόδοση 1.200 ίππων.

Το πρωτότυπο Ju 88 τον Μάρτιο του 1939 θέτει, ορίζει, νέο ρεκόρ μεταφέροντας 2 τόνους σε μία κυκλική διαδρομή 1000 χιλιομέτρων με μέση ωριαία ταχύτητα 320mph/517kph.

Η Junkers Flugzeug und Motorenwerke AG σταμάτησε την παραγωγή το 1945. Η συνολική παραγωγή του Ju88 έφτασε τα 10.774 αεροσκάφη.

Aiplane-wreck-greece-Ithaki

Η κατάδυση από όπου προέρχονται  οι υποβρύχιες φωτογραφίες πραγματοποιήθηκε το 2001 από τους Χρήστο Μπαρούχα, Μάκη Σωτηρόπουλο και Νίκο Καρατζά.

Εντοπισμός νέων ευρημάτων στον βυθό

Κατά την διάρκεια καταδυτικής εξόρμησης σε εντοπισμένο αεροπορικό ναυάγιο Β’ Π.Π. στις ακτές της Ιθάκης, ο συνάδελφος και φίλος Γιώργος Σακελλαρίου εντόπισε και φωτογράφησε τμήμα του αεροσκάφους που δεν είχε τύχει προσοχής μέχρι σήμερα.

Σε συνέχεια προηγούμενων προσπαθειών αναγνώρισης του αεροσκάφους σύμφωνα με τα τμήματα που έχουν εντοπιστεί στον βυθό, κατόπιν συγκριτικής ανάλυσης αριθμού κινητήρων, διαστάσεων και αναλογιών του ουραίου τμήματος και επιχειρησιακών αναφορών που αφορούν την δράση των πολεμικών αεροσκαφών στην περιοχή κατά την διάρκεια του πολέμου (δημοσίευση: https://aviationarchaeology.gr/?p=521 ), και χάρη στην ευγενική ανταπόκριση του RAF Museum Cosford (www.rafmuseum.org.uk) το οποίο διατηρεί ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα πλήρη αεροσκάφη Junkers (συγκεκριμένα το «Ju 88 R-1, Werk Nr. 360043»), έγινε δυνατή η άμεση ταύτιση του ευρήματος ως διάταξη οπών εξαερισμού/διαρροής των δεξαμενών καυσίμου, οι οποίες στο Junkers Ju88 ήταν εύκαμπτες (τύπου ασκού) αυτοσφραγιζόμενες, τοποθετημένες στις πτέρυγες και στην άτρακτο.

Φωτο: Courtesy of George Sakellariou

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Φωτο: Courtesy of RAF Museum Cosfordcourtesy of RAF Museum Cosford   -3

Φωτο: Courtesy of RAF Museum Cosford courtesy of RAF Museum Cosford   -1

Φωτο: Courtesy of RAF Museum Cosford courtesy of RAF Museum Cosford   -2

Αρχή λειτουργίας του συστήματος

Κατά την πλήρωση των δεξαμενών οι ασκοί που τις αποτελούσαν διαστέλονταν ελαφρά και οι οπές εξαερισμού επέτρεπαν την διαφυγή του αέρα από τον χώρο μεταξύ δεξαμενών και κελύφους του αεροσκάφους. Κατά την διάρκεια της πτήσης, η ροή του αέρα επάνω από τις οπές υποβοηθούσε την αποφυγή συσσώρευσης καυσίμου λόγω διαρροής ή υπολειπόμενων ατμών. Ομοίως, σε περίπτωση διάτρησης των δεξαμενών/ασκών από εχθρικά πυρά χωρίς αυτές να εκραγούν, το καύσιμο που θα διέρρεε διοχετευόταν μακριά από το αεροσκάφος συντομότερα ώστε να αποφευχθεί επικίνδυνη συγκέντρωση στο εσωτερικό του (στις πτέρυγες και στην άτρακτο).

Έρευνα για τα μοντέλα αεροσκαφών που διέθεταν όμοιο εξάρτημα

Οι οπές εξαερισμού/διαρροής στο Ju88 βρίσκονταν στην κάτω πλευρά κάθε πτέρυγας στο τμήμα μεταξύ των κινητήρων και της ένωσης των πτερύγων με την άτρακτο αλλά και στην οροφή των δύο κύριων (στις πτέρυγες) κοιλοτήτων των τροχών του συστήματος προσγείωσης, σε συνολικά τέσσερις θέσεις. Το τεχνικό προσωπικό του μουσείου (RAF Museum Cosford) εκτός από το Ju88, έλεγξε τα υπόλοιπα γερμανικά αεροσκάφη που διαθέτει (Me109, Me262, Me163, Me410, FW190, Fieseler Storch) καθώς και ένα Ju83 στο μουσείο του Hendon και σε κανένα δεν βρέθηκε κάποιο παρόμοιο εξάρτημα.

Ithaca-Ju88-T

Διασπορά του ναυαγίου

Το αεροσκάφος φαίνεται ότι διαλύθηκε κατά την πρόσκρουση στην επιφάνεια: πιθανώς το ουραίο τμήμα, η άτρακτος και οι πτέρυγες αποκολλήθηκαν με το πρώτο να βυθίζεται σχετικά σύντομα και τις πτέρυγες να παρασύρονται στα ανοιχτά από τα ρεύματα που επικρατούν στην περιοχή, ενώ οι δύο κινητήρες λόγω της μεγάλης μάζας (μεγαλύτερη ορμή) και της μικρότερης επιφάνειας (μικρότερη οπισθέλκουσα) διένυσαν μεγαλύτερη απόσταση μέσα στο νερό, προς την ακτογραμμή. Ειδικά οι πτέρυγες ενδεχομένως διατήρησαν αυξημένη πλευστότητα λόγω των ενσωματωμένων δεξαμενών καυσίμου το οποίο είναι ελαφρύτερο από το νερό (χαμηλότερη πυκνότητα). Δεδομένου ότι στον βυθό βρίσκονται διεσπαρμένα διάφορα τμήματα του κελύφους, η άτρακτος ίσως διαλύθηκε σε μη άμεσα αναγνωρίσιμα μέρη που εκτείνονται σε αρκετά μεγάλη περιοχή. Σήμερα οι κινητήρες βρίσκονται σε βάθος -22μ. και -28μ. αντίστοιχα, ενώ το ουραίο τμήμα βρίσκεται σε βάθος -36μ. περίπου.

Ευχαριστούμε ιδιαίτερα το προσωπικό του μουσείου που ανταποκρίθηκε άμεσα και με μεγάλο ενδιαφέρον στην αναζήτηση πληροφοριών, ενώ πρέπει να σημειώσουμε ότι απέδειξε με τον καλύτερο τρόπο ότι υπηρετεί τον ρόλο του ως θεματοφύλακας της ιστορίας και αναμεταδότης της γνώσης.

Η έρευνα συνεχίζεται!

Έρευνα, επιμέλεια: Τηλέμαχος Μπεριάτος, 2014-2018

Savoia Marchetti – SM79

Aviation-Arcaeology-logo

enlish flag The Savoia-Marchetti SM.79 Sparviero (Italian for “Sparrowhawk”) was a three-engined Italian medium bomber with a wood-and-metal structure. Originally designed as a fast passenger aircraft, this low-wing monoplane, in the years 1937–39, set 26 world records that qualified it for some time as the fastest medium bomber in the world. It first saw action during the Spanish Civil War and flewon all fronts in which Italy was involved during World War II. It became famous and achieved many successes as a torpedo bomber in the Mediterranean theater.

The SM.79 was an outstanding aircraft and was certainly the best-known Italian aeroplane of World War II. It was easily recognizable due to its distinctive fuselage dorsal “hump”, and was well liked by its crews who nicknamed it Gobbo Maledetto (“damned hunchback”). It was the most widely produced Italian bomber of World War II, with some 1,300 built, remaining in Italian service until 1952.

During the WW2, the Italian airplanes or seaplanes at first they used torpedoes from the Regia Marina used by the MAS, in diameter 450 mm, 5.75 m length and weight 900 kg with 200 kg warhead. The S. 79 SPARVIERO was chosen as most able to perform the launch maneuver.
Later the great size, the lack of maneuverability, the need to get closer to the target and the presence of the enemy fighters advised to create special torpedoes nicknamed silurotti, of smaller length (about 3 m.), and of less weight (about 450 kg.) but with the same explosive (about 200 kg. of TNT), which could permit to defend themselves from the attacks of the enemy fighters. [1]

SM 79 Photos

Savoia Marchetti-79_SM79

Greek flag  Ιταλικό βομβαρδιστικό από τον Β’ Π.Π., Savoia Marchetti S.Μ.79 ΙΙΙ (BIS), (σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις) είναι ένας ακόμα τύπος αεροπλάνου που βρίσκεται βυθισμένο στο νησί του Πόρου στον Αργοσαρωνικό, σε βάθος 60 μέτρων.

Ο εντοπισμός του σημαντικού αυτού ναυαγίου ανήκει στον επαγγελματία δύτη Νούλη Σπουρλάκο. Την ιδιαίτερα σημαντική πληροφορία μας είχε μεταδώσει εδώ και καιρό ο Νίκος Νικολόπουλος των Ionian Divers, τον οποίο και ευχαριστούμε για την εμπιστοσύνη του.

 Την πληροφορία επιβεβαίωσε ο Βασίλης Μεντόγιαννης κατά την διαμονή του στον Πόρο, πέρυσι ενώ συμμετείχε σε ερευνητική  αποστολή του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών και της Εφορίας Εναλίων Αρχαιοτήτων, στο Μόδι.

 Η ομάδα που έκανε την πρώτη τεκμηρίωση του αεροσκάφους, με φωτογράφιση, και βιντεοσκόπηση, αποτελούνταν από τους Γιώργο Καρέλα, Βασίλη Μεντόγιαννη, Κωνσταντίνο Μηλιώνη, Δημήτρη Στράτο και Μαρία Λιβανού. 

H ταυτοποίηση του αεροσκάφους έγινε από τον Γιώργο Καρέλα, Βασίλη Μεντόγιαννη και  David Mc Donald. Οι πληροφορίες προήλθαν από το αρχείο του Ιστορικού ερευνητή Ferdinando D’Amico.

 

Οι φωτογραφίες προέρχονται από τις καταδύσεις ομάδας του Aviation Archaeology in Greece. Την ομάδα αποτελούσαν οι: Αρετή Κομηνού (φωτογραφία), Χρήστος Τσιπόκας, Τάσος Χατζηλιάδης, Νίκος Καρατζάς.

Aviation Archaeology in Greece _savoia marchetti sm 79

Κείμενο: Γιώργος Καρέλας

Το ναυάγιο του Πόρου είναι το με εργοστασιακό αριθμό MM.22293 Savoia Marchetti 79bis και κατασκευάστηκε από την εταιρεία SIAI-Marchetti, το έτος 1940 Ήταν ένα από τα 79 αεροπλάνα του τύπου αυτού που παρήχθησαν μαζικά την περίοδο εκείνη.  http://en.wikipedia.org/wiki/SIAI-Marchetti

Το αεροσκάφος αυτό παραδόθηκε στο Gruppo Aerosiluranti “Buscaglia” στις 2 Ιουνίου του 1944 με πολλές μετατροπές από το αρχικά κατασκευασθέν που έγιναν μετά τον Σεπτέμβριο του 1943 σύμφωνα με τις προδιαγραφές των S 79bis.
Το βράδυ της 4ης Αυγούστου 1944 το αεροσκάφος με κυβερνήτη τον Marcello Perina, συγκυβερνήτη τον Gianfranco Neri , μηχανικό τον Marcello Manfrino, ασυρματιστή τον Giuseppe Apolloni και πυροβολητή τον Franco Zanchi απογειώθηκε από το αεροδρόμιο της Ελευσίνας μαζί με άλλα 7 αεροπλάνα του Gruppo με στόχο να πλήξουν συμμαχική νηοπομπή αποτελούμενη από 30 εμπορικά πλοία συνοδευόμενα από 4 πολεμικά βορειοδυτικά της πόλεως Πτολεμαΐς της Λιβύης. (σημερινή Ad Dirsyah).
Λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών που επικρατούσαν μόνο 3 αεροσκάφη του Gruppo μπόρεσαν να εντοπίσουν το κομβόι και μάλιστα κατάφεραν να πλήξουν το εμπορικό πλοίο Samsylarna (τύπου Liberty).

Σύμφωνα με το ημερολόγιο της μονάδας 5 αεροπλάνα επέστρεψαν με ασφάλεια, ένα προσγειώθηκε στην Κρήτη και ένα αγνοούνταν σε θαλάσσια περιοχή κοντά στην Κρήτη. Το τελευταίο που έλαβε μέρος στην επιχείρηση είναι το αεροπλάνο του Πόρου που αναγκάστηκε να προσθαλασσωθεί λόγω έλλειψης καυσίμων…. Όλα τα μέλη του πληρώματος διασώθηκαν από την Γερμανική ακτοφυλακή.

Επίσης σε έρευνα με side scan sonar στην περιοχή από την ομάδα του Πανεπιστημίου Πατρών με επικεφαλής τον καθηγητή Γιώργο Παπαθεοδώρου βρέθηκε κοντά στο ναυάγιο του αεροπλάνου αντικείμενο που ομοίαζε με τορπίλη, πράγμα που αν επαληθευτεί σημαίνει ότι το αεροπλάνο όπως έγινε γνωστό δεν κατάφερε να βρει τα συμμαχικά πλοία και δεν προέβη σε καμιά επιθετική ενέργεια, έγινε απόρριψη της τορπίλης πριν την προσθαλάσσωση, πράγμα απόλυτα λογικό για την περίσταση.

Από ότι φαίνεται πρόκειται για το αεροπλάνο που πραγματοποίησε αναγκαστική προσθαλάσσωση στις 5 Αυγούστου του 1944 και το οποίο ανήκε στο Gruppo Aerosiluranti Buscaglia Faggioni της Aeronautica Nazionale Repubblicana.
Η A.N.R. ιδρύθηκε τον Σεπτέμβρη του 1943 -αμέσως μετά την ανάληψη καθηκόντων του στρατηγού Pietro Badoglio και την συμμετοχή της Ιταλίας στις Συμμαχικές Δυνάμεις- αλλά ιδρύθηκε για να συνεχίσει τον πόλεμο στο πλευρό της Γερμανίας.
Το Gruppo Aerosiluranti Buscaglia Faggioni έδρασε από τις 14 Οκτωβρίου 1943 έχοντας σαν βάση του την Κορυτσά της Αλβανίας.

[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Savoia-Marchetti_SM.79