B-24 Liberator Losses in Greece 1942-1945

Aviation-Arcaeology-logo

 

 

Research: Manolis Bardanis
info@naxosdiving.com

 

enlish flag The list refers to aircraft type Liberator B-24 which lost in the Greek territory and its limits. The collection of data was based on documents from several Missing Air Crew Reports (MACR), and Operational Record Books (ORB) of the RAF, SAAF and USAAF, as well as additional information from the internet and the literature mentioned below.
Where it was possible information cross checked with claims by German pilots, whose names and units belonging are recorded in the list.
Perhaps the list is not complete and any new information that arises will be added to it.
Certainly some mistakes are inevitable and hopefully instructions and data from the reader will help to identify and correct.

Losses relating to aircraft of the following units:
RAF: 40Sqn, 160Sqn, 178Sqn. 214Sqn.
SAAF: 31Sqn, 34Sqn.
USAAF: 8thAF/44BG/67BS, 8thAF/389BG/567BS, 9thAF/93BG/329BS, 9thAF/98BG/343BS, 9thAF/98BG/415BS, 12thAF/376BG/512BS,
12thAF/376BG/513BS, 12thAF/376BG/514BS, 15thAF/376BG/514BS, 15thAF/461BG/767BS, 15thAF/485BG/829BS.

b24-liberator

Επιμέλεια: Μανώλης Μπαρδάνης
info@naxosdiving.com

Greek flagΟ κατάλογος αφορά σε αεροσκάφη τύπου B-24 Liberator που απωλέσθηκαν στην Ελληνική επικράτεια.
Η περισυλλογή των στοιχείων βασίστηκε στα ΑΒ serials στα Operational Record Books (ORB) και σε αρκετές πληροφορίες από το διαδίκτυο και την βιβλιογραφία που αναφέρεται.

Επίσης όπου ήταν δυνατόν οι πληροφορίες διασταυρώθηκαν με τις καταρρίψεις που φέρονται να έκαναν οι Γερμανοί πιλότοι, τα ονόματα των οποίων καθώς και οι μοίρες που ανήκαν, μαζί με κάποια ακόμη στοιχεία καταγράφηκαν στον κατάλογο.
Πιθανόν ο κατάλογος να μην είναι πλήρης και κάθε νέα πληροφορία που θα προκύπτει θα προστίθεται σε αυτόν.
Οπωσδήποτε κάποια λάθη είναι αναπόφευκτα και ευελπιστούμε σε υποδείξεις και στοιχεία από τον αναγνώστη προκειμένου να εντοπιστούν και να διορθωθούν.

Συνοπτικά οι απώλειες αφορούν σε αεροσκάφη των μοιρών:

RAF: 40Sqn, 160Sqn, 178Sqn. 214Sqn.
SAAF: 31Sqn, 34Sqn.
USAAF: 8thAF/44BG/67BS, 8thAF/389BG/567BS, 9thAF/93BG/329BS, 9thAF/98BG/343BS, 9thAF/98BG/415BS, 12thAF/376BG/512BS,
12thAF/376BG/513BS, 12thAF/376BG/514BS, 15thAF/376BG/514BS, 15thAF/461BG/767BS, 15thAF/485BG/829BS.

H εργασία σε μορφή PDF

PDF file                                                                          B-24-Liberator-losses-in-Greece-1942-1945

Arado Ar 196, Aegean Sea

Aviation-Arcaeology-logo

 

Γερμανικό αεροσκάφος Arado Ar196 το οποίο χάθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1944, “πιάστηκε” στα δίχτυα ψαράδων σε βάθος 480 μέτρων στα νερά του Αιγαίου μεταξύ Νάξου και Ικαρίας. Σύμφωνα με το βιβλίο του Βύρωνα Τεζαψίδη  “The German Luftwaffe in Greece in World War II” το αεροσκάφος πραγματοποίησε αναγκαστική προσγείωση μετά από μηχανική βλάβη κοντά στο νησί της Ικαρίας όπου και βυθίστηκε.

Aviation-Archaeology-Arado-_piraeus-port

An Arado Ar 196 at the port of Piraeus (Skaramangas), Greece

 

By Pierre Kosmidis

 enlish flag

An Arado Ar 196 lost in 1944, recovered from a depth of 480 metres in the Aegean Sea, Greece
ARADO

Arado Ar 196 seaplane

A German Arado Ar 196 seaplane, which was lost on February 28, 1944, at a depth of about 480 meters between Naxos and Ikaria islands in the Aegean Sea, Greece, was the unexpected catch of a fishing boat, the “Fearless II”.

Arado-196-

The cockpit, instruments and pilot’s seat

Surprisingly, Thanasis Sorokos the captain of the trawler found that something heavy was entangled in their nets.

When raised, they found that part of the fuselage, the engine and a wing of the seaplane, with the German cross still visible, returned from the abyss of the Aegean, carrying nuggets of the dramatic history of the Second World War as it unfolded in Greece.

Aviation-archaeology-greece-_-Arado

The engine of the aircraft, still leaking oil, after 70+ years at sea

The identity of the airplane was confirmed thanks to the strenuous efforts of a distinguished researcher and writer. 

According to Byron Tesapsides, who published his book “The German Luftwaffe in Greece in World War II”, an Arado 196 made ​​an emergency water landing due to mechanical damage and later sank close to the island of Ikaria. 

byron_-_luftwaffe

The German Luftwaffe in Greece in World War II

 

                                          This is the only reference in German seaplane records for loss of that type, so it is highly likely that it is the No. 216 model A3

Arado Ar 196: 526 built, 3 survive today

Just three Arado Ar 196 are preserved until today from the 526 that came off the production line.

Two are exhibited in the US and one in Bulgaria, an ally of the nazis during the Second World War.

In Greece Arados were mainly used for reconnaissance and convoy cover in the Aegean. The most notable success was the capture of a British submarine, the HMS Seal, in the North Sea near Denmark in 1940.

Arado-196-_2

The Arado Ar 196 is currently waiting patiently for its restoration at the Hellenic Air Force Museum, Tatoi, Athens

Aircraft Engines – Crete

Aviation-Arcaeology-logo

 

Οι κινητήρες βρίσκονται στον Άγιο Νικόλαο – Κρήτη, σε μικρή μεταξύ τους απόσταση και σε βάθος 20 μέτρων. Η φωτογραφική αποτύπωση πραγματοποιήθηκε από την ομάδα NGUE ενώ η ταυτοποίηση από τους Μανώλη Μπαρδάνη και Νίκο Καρατζά.

Ο πρώτος πρόκειται για κινητήρα BMW 132 radial 9 cyl, από τους βασικούς τύπους κινητήρα που υποστήριζαν τα αεροσκάφη Junkers 52. Ο δεύτερος κινητήρας πιθανολογείται ότι πρόκειται για Bristol Pegasus. Κινητήρα Bristol Pegasus φέραν πολλά συμμαχικά αεροσκάφη όπως επίσης και κάποια Ju 52 στους κινητήρες πτερυγίων.

Στην ευρύτερη περιοχή δεν υπήρχαν υπόλοιπα συντρίμμια αεροσκάφους. Αυτό ενισχύει το σενάριο ότι οι κινητήρες βρέθηκαν στο σημείο μετά από απόρριψη (φερτά).

 

BMW-132T-2-web

 

 

Bristol

Rolls-Royce Merlin

Aviation-Arcaeology-logo

 

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, η Rolls-Royce ξεκίνησε την υλοποίηση του προγράμματος που αφορούσε την ανάπτυξη αεροκινητήρων μιας και οι ανάγκες για έναν κινητήρα μεγαλύτερο από 21 λίτρων τους (1.296 cu in), Kestrel που είχε χρησιμοποιηθεί με μεγάλη επιτυχία συνεχώς αυξανόταν . Οι εργασίες βασίστηκαν στη δημιουργία κινητήρα 1100 hp (820 kW) γνωστός ως PV-12,  (12-κύλινδρο). Το PV-12 δοκιμάστηκε στις 15 Οκτωβρίου του 1933 ενώ πέταξε για πρώτη φορά προσαρμοσμένος σε ένα διπλάνο Hawker Hart στις 21 Φεβρουαρίου 1935.  Το Hawker Hart στη συνέχεια παραδόθηκε στη Rolls-Royce, όπου χρησιμοποιήθηκε ως πλατφόρμα δοκιμών των κινητήρων Merlin, ολοκληρώνοντας πάνω από 100 ώρες πτήσης με τις μηχανές Merlin C και Ε.

Aviation-Archaeology-Greece-ROLLS-ROYCE-MERLIN-60-AERO-ENGINE

Το 1935, το Βρετανικό Υπουργείο Αεροπορίας εξέδωσε προδιαγραφές για τα νέα μαχητικά αεροσκάφη με ελάχιστη ταχύτητα αέρα 310 mph (500 χλμ/ώρα).  Είδη είχαν αναπτυχθεί τα σχέδια Supermarine Spitfire και Hawker Hurricane.  Και οι δύο τύποι αεροσκαφών είχαν σχεδιαστεί πάνω στον κινητήρα  PV-12 και ήταν τα πιο σύγχρονα βρετανικά μαχητικά. Η παραγωγή για τα δύο αεροσκάφη ξεκίνησε το 1936, ενώ για την ανάπτυξη του PV-12 δόθηκε απόλυτη προτεραιότητα με τη χρηματοδότηση της κυβέρνησης.

Η Rolls-Royce ονόμασε τον κινητήρα Merlin, όνομα που προέρχεται από γεράκι το οποίο ζει στο Βόρειο Ημισφαίριο (Falco columbarius)

Ο Rolls-Royce Peregrine 700 hp (520 kW) και ο Rolls-Royce Vulture 1,700 hp (1,300 kW) 42-litre (2,560 cu in) που αναπτύχθηκε λίγο πριν από τον πόλεμο προστέθηκαν στην γκάμα της εταιρείας. Ο Rolls-Royce Vulture επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί σε μεγαλύτερα αεροσκάφη, όπως το Avro Manchester.

Παρά το γεγονός ότι ο Rolls-Royce Peregrine φαινόταν να αποτελεί ένα ικανοποιητικό σχέδιο κινητήρα, δεν κατάφερε ποτέ πλησιάσει τις προσδοκίες των κατασκευαστών. Ως αποτέλεσμα, ο κινητήρας χρησιμοποιήθηκε μόνο σε δύο αεροσκάφη το μαχητικό Westland Whirlwind και σε ένα από τα πρωτότυπα Gloster F.9.  Ο Rolls-Royce Vulture είχε τοποθετηθεί στο βομβαρδιστικό Avro Manchester, αλλά αποδείχθηκε αναξιόπιστος στην υπηρεσία και η προγραμματισμένη χρήση στα Hawker Tornado ακυρώθηκε. Αποτέλεσμα η τροποποίηση του Merlin με ώθηση 1.500 hp (1.100 kW). Ο Rolls-Royce Peregrine και Rolls-Royce Vulture ακυρώθηκαν το 1943. Μέχρι τα μέσα του 1943 ο Merlin αντικαταστάθηκε σταδιακά από τον μεγαλύτερο Rolls-Royce Griffon. Ο Griffon ενσωμάτωσε πολλές σχεδιαστικές βελτιώσεις και τελικά αντικατέστησε τον Merlin.

rolls royce merlin-griffon brochure

 

rollsroyceengines1rollsroyceengines2 rollsroyceengines3 rollsroyceengines5 rollsroyceengines6

 

 

 

 

 

 

 

Aero engines

The companys first aero engine was the Eaglebuilt from 1914Around half the aircraft engines used by the Allies inWorld War I were made by Rolls – RoyceBy the late 1920saero engines made up most of RollsRoyces business.

Henry Royces last design was the Merlin aero enginewhich came out in 1935although he had died in 1933Thiswas developed after the R enginewhich had powered a recordbreaking Supermarine S.6B seaplane to almost400 mph in the 1931 Schneider TrophyThe Merlin was a powerful V12 engine and was fitted into many World WarII aircraft: the British Hawker HurricaneSupermarine Spitfirede Havilland Mosquito (two engine), Avro Lancaster(four engine), Vickers Wellington (two engine); it also transformed the American P51 Mustang into possibly the bestfighter of its timeits Merlin engine built by Packard under licenceOver 160,000 Merlin engines were producedTheMerlin crossed over into military vehicle use as the Meteor powering the Centurion tank among others.

Rolls – Royce came into jet turbines through an exchange of assets with Rover and in the post World War II periodRolls Royce made significant advances in gas turbine engine design and manufactureThe “Dart” and “Tyneturboprop engines were particularly importantenabling airlines to cut times for shorter journeys whilst jet airlinerswere introduced on longer servicesThe Dart engine was used in ArgosyAvro 748FriendshipHerald andViscount aircraftwhilst the more powerful Tyne powered the AtlantiqueC160 and Vanguardand the SRN4hovercraftMany of these turboprops are still in service.

Amongst the jet engines of this period was the RB163 Speywhich powers the Hawker Siddeley TridentBAC OneElevenGrumman Gulfstream II and Fokker F28.

During the late 1950s and 1960s there was a significant rationalisation of all aspects of British aerospace and thisincluded aero engine manufacturersculminating in the merger of Rolls – Royce and Bristol Siddeley in 1966 (BristolSiddeley had itself resulted from the merger of Armstrong Siddeley and Bristol in 1959). Bristol Siddeleywith itsprincipal factory at Filtonnear Bristolhad a strong base in military enginesincluding the OlympusViperPegasusand Orpheus

They also manufactured the Olympus 593 Mk610 for Concorde.

Model

  • RollsRoyce Trent
  • RollsRoyce AE 1107CLiberty
  • RollsRoyce AE 2100
  • RollsRoyce AE 3007
  • RollsRoyce BR700
  • RollsRoyce BR701
  • RollsRoyce BR710
  • RollsRoyce BR715
  • RollsRoyce RB.163
  • RollsRoyce RB.168
  • RollsRoyce RB.183 Tay
  • RollsRoyce RB.203 (2nd use of Trent)
  • RollsRoyce RB.207
  • RollsRoyce RB.211
  • RollsRoyce RB.213
  • RollsRoyce RB.401
  • RollsRoyce 250
  • RollsRoyce 501
  • RollsRoyce F113 (Spey Mk.511)
  • RollsRoyce F126 (Tay Mk.611 / 661)
  • RollsRoyce F137 (AE3007H)
  • RollsRoyce F402 (Pegasus)
  • RollsRoyce J99
  • RollsRoyce XV99RA1
  • RollsRoyce T56 (T501D)
  • RollsRoyce T68
  • RollsRoyce T406

RollsRoyce/Turbomeca

Source:Gunston

  • RollsRoyce/Turbomeca Adour/F405
  • RollsRoyce/Turbomeca RTM322

RollsRoyce/SNECMA

  • RollsRoyce/Snecma Olympus 593
  • RollsRoyce/SNECMA M45H

 

 

Book1

 

Bristol Beaufighter Λιμένι, Λακωνίας – Limeni, Lakonia

Aviation-Arcaeology-logo

 

Bristol-Hercules

 

Τέσσερα Beaufighter Mk.VIc της 227 μοίρας στις 26.01.1944 απογειώνονται από τον αεροδιάδρομο BERKA III της Βεγγάζη για περιπολία στην Νότια Πελοπόννησο.
Στο σημείο 36.42N, 22.25E εντοπίζουν δικάταρτο καΐκι 80 τόννων το οποίο ήταν αγκυροβολημένο. Το σημείο αγκυροβολίου ήταν προστατευμένο από λόφους ύψους 400 μέτρων.
Το Beaufighter Mk.VIc με αριθμό JL708 E στην προσπάθεια του να πλήξει το καΐκι επιχείρησε προσκρούει στην θάλασσα με αποτέλεσμα τη συντριβή του.

Το πλήρωμα αποτελείτο από τους :

Pilot, F/O Alexander Harold Will, s/n 420093, R.A.A.F, Australian
20 ετών, Κοιμητήριο Φαλήρου, θέση 7C19

Navigator, F/O Brian Findley, s/n 136376, R.A.F.V.R British
20 ετών, Κοιμητήριο Φαλήρου, θέση 4C10

beaufighter-limeni

Αρχείο:  Operations Record Book  227 Sqn.

26/1/1944
301FTU, 227 Sqn. Dived into sea while attacking caique.
At 1117hrs, posn. 36.42N, 22.25E sighted two-masted caique 80 tons anchored in bay bordered on three sides by high hills 
up to 1200 feet. Two attacks in which all aircraft dropped bombs with unobserved results. 
Vessel damaged by many fire with cannon. In diving to attack, “E” was seen to crash into the sea, apparently unable 
to pull out of dive. 
Further attacks abandoned owing to difficulty of approach. “E” disintegrated and no survivors were seen.
Crew: F/O Alexander Harold WILL (Pilot) AUS/420093 RAAF Age 20 KIA 
F/O Brian FINDLEY (Navigator) 136376 RAFVR Age 20 KIA. 
Both buried in Phaleron War cemetary

Aviation Arcaeology Greece Beaufighter Mk.VIc.jpg

 

beaufighter-limeni-_1

Junkers – Ju52, Χανιά Κρήτη – Chania Crete

Aviation-Arcaeology-logo

 

Κείμενο: Νίκος Καρατζάς

Φωτογραφίες ναυαγίου: Στέλιος Τριπαλιτάκης

 

Η κατασκευή του Ju 52 ξεκίνησε το 1930 σαν μονοκινητήριο αεροσκάφος από την Junkers Flugzeug und Motorenwerke A.G.

Η Junkers Flugzeug ιδρύθηκε το 1895 από τον Hugo Junkers. θεωρείται από τις σημαντικότερες  εταιρείες παραγωγής αεροσκαφών στη διάρκεια του 2ου Π.Π. Δημιούργησε και εξέλιξε τα πιο επιτυχημένα μεταλλικά αεροσκάφη της Luftwaffe.

Η πρώτη πτήση με την μορφή που έγινε γνωστό (τρικινητήριο αεροσκάφος) πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 1931. Ανάλογα με την χρήση και τη σειρά του αεροσκάφους χρησιμοποιούσαν τρεις κινητήρες Pratt & Whitney, 525/550 HP, καθώς και κινητήρες BMW τύπου 123Α-3, 132Τ/-2 με ισχύει 725 και 830 ίππους αντίστοιχα .

 

Aviation-Archaeology-Greece_-Nikos-Karatzas_-BMW-132

                         Στο τέλος του πολέμου μόνο 50 από αυτά είχαν πτητική ικανότητα.

 

Griechenland, Kreta, Ju 52

 

Το Ju 52 είχε πολλαπλούς ρόλους ενώ υπήρξαν 13 παραλλαγές του βασικού μοντέλου. Μεταγωγικό αεροσκάφος όπου στην διάρκεια και για τις ανάγκες του πολέμου χρησιμοποιήθηκε σαν βομβαρδιστικό, για την ρίψη αλεξιπτωτιστών καθώς και για απογειώσεις ανεμοπλάνων.

Η παραγωγή των Ju 52 σταμάτησε στις αρχές του 1945 ενώ κατασκευάστηκαν περίπου 5000 αεροσκάφη.

 

Junkers – Ju52/3m, Χανιά Κρήτη

 

Aviation-Archaeology-Grecce-Ju52-Chania-(23)

 

Τα συντρίμμια του Ju 52 το οποίο αποτέλεσε το κύριο μεταγωγικό αεροσκάφος των γερμανών βρίσκονται στη νησίδα των Αγίων Θεοδώρων, στο κόλπο Χανίων. Το αεροσκάφος βρίσκεται αναποδογυρισμένο στο βυθό σε βάθος 6 μέτρων.

 

Aviation-Archaeology-Grecce-Ju52-Chania_14

 

Μαρτυρίες αναφέρουν ότι το Ju 52 βρέθηκε στο σημείο τη δεκαετία του ’70 από τράτα καθώς πιάστηκε και παρασύρθηκε από τα δίχτυα της.

 

Aviation-Archaeology-Grecce-Ju52-Chania-(21)

 

                                                                                                                                                                              Αρχείο: Ju52 Betriebsanleitung 1939
Aviation Archaeology Greece Ju52-manual-aircraft-wreck1
 
 

Ju52-Chania1

 

Messerschmitt – Bf109, Γεράνι Χανίων

Aviation-Arcaeology-logo

 

 Nikos Karatzas AAG
Pierre Kosmidis

 

Greek flagΈνα από τα καλύτερα καταδιωκτικά αεροσκάφη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Το Bf109 είναι το αεροσκάφος που παράχθηκε περισσότερο από κάθε άλλο αεροσκάφος στην διάρκεια του  2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Κατατάσσεται στη λίστα των πέντε πιο επιτυχημένων μαχητικών στην ιστορία της αεροπορίας.

 

Aviation Archaeology Greece

 

                                                               Messerschmitt Bf109 at Gerani Chania. It lies at 8m, around 150-200m off the coast.

Τα συντρίμμια του Βf 109 βρίσκονται σε αμμώδη βυθό σε βάθος 8 μέτρων στο Γεράνι Χανίων.

Aviation-Archaeology-Grecce-Bf109-Chania_88

 

Aviation-Archaeology-Grecce-Bf109-Chania_91

 

 

enlish flagThe island of Crete, the “graveyard of the nazi fallschirmjagers”, a title earned because of the horrific casualties the German elite paratroopers suffered during the invasion of the island in May 1941, is a battlefield that still yields relics related to the fierce battles fought on the ground, as well as at sea and in the air.

One such relic, at a depth of just 8 metres, located at a distance of 150 to 200 metres from the shores of Crete is a shot down Messerschmitt Bf 109 German fighter aircraft, which still awaits to be positively identified.

 

Aviation-Archaeology-Grecce-Bf109-Chania_1

 

 

During the Battle of Crete, the Germans had full air superiority and their only opponents were Allied antiaircraft guns, as the last RAF aircraft withdrew to Egypt on the eve of the invasion, leaving the skies at the mercy of the nazis.
The aircraft remains are upside down at the sea bottom and sea currents usually cover them with sand. Occasionally, the aircraft “reappears”, only to be covered again by a protective layer of sand.

Divers from Crete George Tsampas and Stelios Tripalitakis seized the opportunity and shot pics of the downed aircraft on some of the occasions it “appeared” on the seabed and shared them with aviationarchaeology.gr

 

 

Junkers 52 – Dias Island_Crete

Aviation-Arcaeology-logo

 

Αναφορά κατάρριψης τριών γερμανικών μεταγωγικών αεροσκαφών Ju 52, στην θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ηράκλειου και νήσου Δίας.

Το αρχείο προέρχεται από το Ημερολόγιο Πολέμου της γερμανικής Ναυτικής Διοίκησης Κρήτης

 

Aviation Arcaeology greece Ju52 Crete

 

Στις 19 Δεκεμβρίου 1941 και κατά την επιχείρηση διάσωσης έλαβαν μέρος 7 πετρελαιοκίνητα, 1 ρυμουλκό από το Ηράκλειο, 1 κανονιοφόρος από το Ρέθυμνο. Μέχρι τις 14.00 περισυνελέγησαν 10 άτομα ενώ εντοπίστηκαν 2 πτώματα. Στην περιοχή της πτώσης εντοπίστηκαν 3 σωστικές σχεδίες. Πιθανολογείται η ύπαρξη νερού στα καύσιμα με αποτέλεσμα την πτώση των αεροσκαφών.

Junkers – Ju 52, Λέρος

Aviation-Arcaeology-logo

 

 Επιμέλεια κειμένου: Νίκος Καρατζάς

Greek flagΗ Μάχη της Λέρου με την κωδική ονομασία “Operation Leopard” (γερμ. “Unternehmen Leopard”) είναι ένα από τα σημαντικότερα πολεμικά γεγονότα που έλαβαν χώρα, κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, στην ανατολική Μεσόγειο Ο βομβαρδισμός της Λέρου ξεκίνησε από την γερμανική αεροπορία στις 26 Σεπτεμβρίου 1943 και ολοκληρώθηκε με την αποβίβαση χερσαίων γερμανικών δυνάμεων στο νησί στις 12 Νοεμβρίου 1943. Η Λέρος καταλήφθηκε από τις γερμανικές δυνάμεις στις 16 Νοεμβρίου 1943

 

Airplane wreck Greece Leros

Στις 13 Νοεμβρίου 1943, το Junkers 52 με  αριθμό κατασκευής – Werknummer 640187, στο οποίο επέβαιναν αλεξιπτωτιστές της 12. F.S.Jäger βλήθηκε από αντιαεροπορικά πυρά με αποτέλεσμα την συντριβή του στην θαλάσσια περιοχή ανατολικά της Λέρου, θέση Ζύμη .  Είναι άγνωστος ο αριθμός των αλεξιπτωτιστών που σκοτώθηκαν κατά την πτώση του αεροσκάφους όπως επίσης και ο αριθμός αυτών που κατάφεραν να σωθούν. Ανάμεσα στους νεκρούς συμπεριλαμβάνεται και ο μηχανικός του αεροσκάφους, Oberfeldwebel Georg Mehren.

Το ναυάγιο του Ju 52 βρίσκεται σε βάθος 52 μέτρων.

Υπό κατασκευή….!

 

SONY DSC

 

Το 2003 η Πολεμική Αεροπορία ανέλκυσε αεροσκάφος Ju 52 από την περιοχή Άλιντα, Λέρου 
το οποίο είχε καταρριφθεί την ίδια ημέρα. Το Ju 52 βρίσκεται στο μουσείο της Πολεμικής Αεροπορίας στο Τατόι.

Greece-Aircraft-Wreck-Leros

Wreck of a Junkers Ju 52 shot down over Leros on 13 November and salvaged by the Hellenic Air Force in 2003. 
Now at the Hellenic Air Force Museum.


enlish flagThe island of Leros is part of the Dodecanese island group in the south-eastern Aegean Sea. The 
Battle of Leros “Operation Leopard” was the central event of the Dodecanese Campaign of the Second World War, and is widely used as an alternate name for the whole campaign. The Italian garrison in Leros was strengthened by British forces on 15 September 1943. The battle began with German air attacks on 26 September, continued with the landings on 12 November, and ended with the capitulation of the Allied forces four days later.

 

Aviation-Archaeology-Greece-operation-leopard

 

Battle of Leros

Bristol Beaufighter _ Σητεία, Κρήτη

Aviation-Arcaeology-logo

 

 

Κείμενο – Φωτογραφίες: Βασίλης Μεντόγιαννης

 

Ένα από τα πιο επιτυχημένα αεροσκάφη των Βρετανών κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πόλεμου, το Bristol Beaufighter, που πέρασε στην ιστορία μεταξύ των άγγλων στρατιωτών με το παρατσούκλι «Beau». «Ψιθυριστό θάνατο» αποκαλούσαν οι δυνάμεις του Άξονα, και πιο συγκεκριμένα οι Γιαπωνέζοι, αυτού του τύπου τα βρετανικά αεροπλάνα…

Greek-Wreck-_-Beau-Sitia-2

«Πετούσαν χαμηλά και αργά. Κουβαλούσαν μόνο μια τορπίλη, και ο διακριτικός θόρυβος που έκαναν οι μηχανές τους γινόταν αντιληπτός μόνο όταν πλέον ήταν πολύ κοντά μας. Η πατέντα με τις καλυμμένες βαλβίδες εξαγωγής των κινητήρων τα έκανε σχεδόν αθόρυβα… Στην αρχή ακούσαμε ένα απαλό σφύριγμα, θα μπορούσε να ήταν και ο αέρας από τα ξάρτια του πλοίου, μετά ένα συνεχόμενο μονότονο ψίθυρο και μετά το ακούσαμε ξεκάθαρα. Όμως η τορπίλη είχε ήδη φύγει… Το σκάφος κλυδωνίστηκε με δύναμη και σε λιγότερο από μισή ώρα βυθίστηκε… οι περισσότεροι χάθηκαν»…

Τα Bristol Beaufighter ήταν κυρίως ελαφριά βομβαρδιστικά με δυνατότητα προσέγγισης στόχου από πολύ μικρό ύψος, αφού είχαν τη δυνατότητα να πετούν με πολύ μικρή ταχύτητα. Παράλληλα εμπλέκονταν σε αερομαχίες και αποτελούσαν αεροσκάφη προστασίας, αφού συνόδευαν νηοπομπές. Εκεί όμως που δοξάστηκαν ήταν στον αγώνα κατά των πλοίων. Τα συγκεκριμένα αεροσκάφη ήταν ίσως από τα πλέον θανατηφόρα για τα πολεμικά πλοία. Πετώντας σε πολύ μικρό ύψος ευθυγραμμίζονταν με το εχθρικό πλοίο και εξαπέλυαν τη μια και μοναδική τους τορπίλη. Η βιβλιογραφία αναφέρει πως μόνο τα αυστραλιανά Beaufighter βύθισαν περισσότερα από 700 γιαπωνέζικα σκάφη.

Από το 1939 έως και το τέλος του πολέμου, το 1945, κατασκευάστηκαν συνολικά 5.564 τέτοια αεροσκάφη.

Στο πολεμικό θέατρο του Αιγαίου κύριος αντίπαλός τους ήταν τα γερμανικά Junkers-88, επίσης δικινητήρια αλλά με τέσσερα άτομα πλήρωμα. Αν και τα Beaufighter ήταν γρηγορότερα, με μέγιστη ταχύτητα τα 488 χιλιόμετρα την ώρα (ενώ τα Jukners-88 τα 470 χιλιόμετρα την ώρα), ήταν πιο ευέλικτα και πιο ικανά στις αερομαχίες. Τα Beaufighter προξενούσαν όμως και μεγαλύτερη ζημιά στον αντίπαλο αφού διέθεταν υπεροπλία, ενώ λόγω του μεγάλου φορτίου που κουβαλούσαν ήταν αρκετά ανθεκτικά ακόμα και εάν είχαν χτυπηθεί. Πάρα πολλά αεροσκάφη κατάφερναν να επιστρέψουν στη βάση τους ακόμα και εάν είχαν δεχθεί ισχυρά πυρά. Παρόλα αυτά, μόνο στο ελληνικό χώρο υπολογίζεται πως έχουν χαθεί παραπάνω από 100 αεροσκάφη Beaufighter.

 

Η έρευνα του ναυαγίου

Αν και είχαμε συναντήσει τρία ναυάγια των γερμανικών αεροπλάνων Junkers-88, δεν είχαμε ποτέ συναντήσει Beaufighter. Ένα μικρό τμήμα τέτοιου αεροσκάφος είχαμε δει μόνο μια φορά στα δίχτυα αλιευτικής τράτας στη Λέρο. Γνωρίζαμε επίσης και το ναυάγιο ενός άλλου ίδιου αεροσκάφους ανοιχτά της Σερίφου, αλλά ήταν σε πολύ βαθιά νερά, και δεν γνωρίζαμε την κατάσταση στην οποία βρισκόταν.

Ξαφνικά, η πληροφορία ήρθε από την Κρήτη…

Ο Γιώργος Κλώντζας, ο ένας από την ομάδα μας, πληροφορήθηκε την ύπαρξη ενός ναυαγισμένου αεροσκάφους στη θαλάσσια περιοχή της Σητείας. Όπως μας διηγήθηκε, το ακριβές σημείο τού το υπέδειξε ο κύριος Μανόλης Βαρβαρίκος, ενώ έως εκείνο το σημείο μόνο υποθέσεις μπορούσαμε να κάνουμε για τον τύπο του αεροπλάνου. Γνωρίζαμε μόνο πως ήταν δικινητήριο. Σύμφωνα με αυτό το στοιχείο, αν και στα τρικινητήρια συνηθίζεται να αποκολλάται ο ρυγχαίος κινητήρας έτσι ώστε να μην είναι κατανοητό αν διέθετε τρεις κινητήρες, το πιθανότερο ήταν να επρόκειτο για Junkers-88, Junkers-52 ή για Beaufighter. Φυσικά, θα μπορούσε το αεροσκάφος να ήταν και κάποιου άλλου τύπου, οι δικές μας όμως υποθέσεις αρχικά περιορίστηκαν σε κάποιο από αυτά τα τρία. Για να μπορέσουμε να ήμαστε έτοιμοι για τον τύπο του αεροσκάφους που θα αντιμετωπίζαμε αλλά και την κατάδυσή μας γενικότερα, κρίναμε ότι έπρεπε να καταδυθεί πρώτα ο Γιώργος, που θα μας έδινε την ανάλογη πληροφορία, ενώ θα επιβεβαιώναμε και το ακριβές στίγμα του ναυαγίου. Τελικά επρόκειτο για ένα Bristol Beaufighter!

Greek-Wreck-_-Beau-Sitia-1

Από εκείνο το σημείο ξεκινάμε λοιπόν τις έρευνές μας: ανοίγουμε τα κιτάπια μας, αλληλογραφούμε με το εξωτερικό, ψάχνουμε στο διαδίκτυο, επικοινωνούμε αλλά και ενημερώνουμε το Μουσείο της Πολεμικής Αεροπορίας στη Δεκέλεια. Προσπαθούμε πρώτα να ενημερωθούμε για τη βασική δομή και κατασκευή του αεροσκάφους, καθώς επίσης και σε ποια σημεία να ψάξουμε για να εντοπίσουμε την ταυτότητά του. Παράλληλα ελέγχουμε τις λίστες με τις απώλειες μήπως και ταυτίσουμε το σημείο με κάποια κατάρριψη.

Πολύ σύντομα ο Παναγιώτης Μαρκόπουλος, ειδικός στην αεροπορική ιστορία, μου ανακοινώνει πως το μοναδικό σημείο που αναγράφεται το μητρώο του αεροπλάνου είναι επάνω στους κινητήρες.

«Πουθενά αλλού, μόνο εκεί! Τα συγκεκριμένα αεροπλάνα δεν διέθεταν αριθμό παραγωγής αεροπλάνου, όπως έκαναν οι Γερμανοί, αλλά μόνο αριθμό παραγωγής για τον κάθε κινητήρα. Θα ψάξετε πίσω από τον κώνο των ελίκων στην καμπάνα του κινητήρα. Μόνο εκεί θα τον βρείτε, αν μπορέσετε να δείτε», μας λέει.

Ξεκινάμε λοιπόν από την Αθήνα και μαζί με τον Νίκο Γκόλφη συναντάμε τον Γιώργο Κλώντζα στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης. Από εκεί το επόμενο πρωί ταξιδεύουμε για Σητεία.

 

Ο Γιώργος, γνωρίζοντας πλέον την περιοχή, εντοπίζει εύκολα το σημείο του ναυαγίου με το ηχοβολιστικό.

Πριν ξεκινήσουμε, μοιράζουμε τις εργασίες που πρέπει να γίνουν. Ο Νίκος αναλαμβάνει τη δυσκολότερη δουλειά να προσπαθήσει να εντοπίσει τα μεταλλικά ταμπελάκια που αναγράφουν τον αριθμό παραγωγής των κινητήρων. Εγώ, κλασικά, θα φωτογραφήσω και ο Γιώργος θα καλύψει με βίντεο.

Καθώς ετοιμαζόμαστε, η ιδέα πως θα αντικρίσω ένα αεροσκάφος από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μού δημιουργεί μια συγκρατημένη ευχάριστη προσμονή. Το βάθος δεν είναι μεγάλο και η κατάδυση θεωρείται εύκολη. Προσεκτικά εξετάζω τα πάντα (γιατί συνήθως όλο και κάτι ξεχνάω) και φεύγω. Δεκαέξι μέτρα και δεν φαίνεται τίποτα ακόμα. Τα ναυαγισμένα αεροπλάνα πάντα μου προκαλούν ενθουσιασμό. Δεν ξέρω πώς να το εξηγήσω, αλλά είναι κάτι που με μαγεύει. Ίσως επειδή είναι ελαφριές, κομψές, πολύ προσεγμένες κατασκευές, δημιουργήματα που αποπνέουν ποιότητα.

Είκοσι ένα μέτρα, και το βλέπω. Η ορατότητα δεν είναι κακή, αλλά εκείνη την ημέρα είχε συννεφιά, με αποτέλεσμα το φως να είναι μειωμένο. Διακρίνω τους κινητήρες, οι έλικες ορθώνονται ακόμα ψηλά προς την επιφάνεια. Κομμάτια, συντρίμμια… συνεχίζω και βρίσκομαι ακριβώς μπροστά του. Ο Νίκος έχει πάρει ήδη θέση με το κεφάλι μέσα στο δεξιό κινητήρα και ψάχνει. Από μέσα μου εύχομαι να μπορέσει να το βρει. Μετά από τόσα χρόνια, η στρειδώνα και οι θαλάσσιες επικαθίσεις καθιστούν τη δουλειά αυτή αρκετά δύσκολη. Το περιορισμένο οπτικό πεδίο της μάσκας και το λιγοστό φως, σε συνδυασμό με τα σωματίδια που ταράζονται και θολώνουν τα νερά, μας αφήνουν λίγες πιθανότητες.

Εγώ συνεχίζω, πλησιάζω στο πιλοτήριο. Μόνο τα μπροστινά τζάμια έχουν σπάσει. Όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα, τα μπροστινά τζάμια είναι αυτά που δέχονται τη μεγαλύτερη πίεση κατά τη διαδικασία της προσθαλάσσωσης. Τα πλαϊνά βρίσκονται στη θέση τους. Οι θαλάσσιες επικαθίσεις όμως μου δίνουν την αίσθηση πως και τα πλαϊνά τζάμια αποτελούν μέρος της ατράκτου. Μόλις όμως περνάω το κεφάλι μου στο εσωτερικό του πιλοτηρίου από το μπροστινό τζάμι, τα διακρίνω καθαρά. Φωτίζονται από το εξωτερικό φως σαν βιτρό αφηρημένης τέχνης. Στο πιλοτήριο ξεχωρίζω τις θέσεις των πιλότων και τα χειριστήρια. Τα όργανα δεν μπόρεσα να τα διακρίνω καλά και σκέφτηκα να τα πλησιάσω από την άλλη πλευρά.

Συνεχίζω προς την πίσω πλευρά αλλά πλήθος συντριμμιών, διχτυών και σχοινιών δεν μου επιτρέπουν να δω. Σκέφτηκα πως θα επανέλθω αργότερα βοηθούμενος από τα παιδιά. Φεύγω από αυτό το σημείο και κολυμπάω κάτω από το ρύγχος του αεροσκάφους. Τέσσερις μαύρες τρύπες με περιμετρική επιπλέον ενίσχυση δηλώνουν το σημείο όπου στεγάζονταν οι κάννες των πυροβόλων.

Greek-Wreck-_-Beau-Sitia

Το αεροσκάφος είναι σε σχετικά κακή κατάσταση. Το ουραίο τμήμα με το πηδάλιο και το κάθετο σταθερό πιθανόν να έχουν διαλυθεί εντελώς ή διαφορετικά να έχει αποκοπεί ολόκληρο κομμάτι και να βρίσκεται κάπου αλλού. Το σημείο της ατράκτου μεταξύ του πιλοτηρίου και του θόλου του πολυβολητή έχει επίσης και αυτό διαλυθεί. Οι πτέρυγες με τις ντίζες και τα συρματόσχοινα στέκονται κενά. Τα φτερά είναι σπασμένα λίγο μετά από τους κινητήρες. Ο δεξιός κινητήρας επίσης φαίνεται να έχει σπάσει και να έχει στραβώσει, γεγονός που μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως το αεροπλάνο πρέπει να έπεσε πρώτα με τη δεξιά πλευρά. Ίχνη των λόγων κατάρριψης δεν μπορούμε να δούμε, άλλωστε είναι εμφανές πως το αεροσκάφος έχει υποστεί σοβαρές ζημιές και από τις αλιευτικές τράτες· στην αριστερή πτέρυγα κάποια λεπτά σίδερα είναι στραβωμένα προς την επιφάνεια, αποδεικνύοντας πως τραβιόταν από την πλευρά της επιφάνειας. Από την κατάσταση του ρύγχους του αεροπλάνου και το γεγονός πως οι έλικες των κινητήρων δεν είναι στραβές αποδεικνύεται πως ο πιλότος γνώριζε έγκαιρα πώς θα προσθαλασσωθεί. Για το λόγο αυτό μείωσε όσο μπορούσε την ταχύτητά του, έσβησε τις μηχανές και προσπάθησε να προσθαλασσωθεί όσο το δυνατόν κοντύτερα στην ξηρά.

 

Και ενώ είμαι χαμένος στις σκέψεις μου ο Νίκος με σκουντάει στον ώμο. Τον ακολουθώ, έχω σχεδόν ξεχάσει ότι εδώ και είκοσι δύο λεπτά προσπαθούσε να εντοπίσει το ταμπελάκι. Σταματάει μπροστά από τον κινητήρα και μου δείχνει με το δάχτυλό του. Ένα μικρό ορθογώνιο ταμπελάκι καθαρό και γυαλισμένο βρισκόταν ακριβώς μπροστά στα μάτια μου. Το ήξερα, ο Νίκος διαθέτει μεγάλη υπομονή.

 

ENGINE TYPE:       HERCULES

ENGINE No: 11761 M

SERIES No:  XVII

A.M. No:       434309

 

Φωτογραφίζω και κολυμπάω πάλι προς τον Νίκο. Γνωρίζοντας πια το σημείο που βρίσκεται το ταμπελάκι, ο Νίκος εντοπίζει γρήγορα το ταμπελάκι και του δεύτερου κινητήρα:

 

ENGINE TYPE:       HERCULES

ENGINE No: 117104 M

SERIES No:  XVII

A.M. No:       434352

 

Ο Γιώργος έχει μόλις επιστρέψει από μία μεγάλη βόλτα γύρω από το χώρο του ναυαγίου και του δείχνουμε και εκείνου τα ταμπελάκια. Είχαμε συμφωνήσει εκ των προτέρων πως ο Γιώργος θα πραγματοποιούσε ένα μεγάλο κύκλο γύρω από το ναυάγιο, εξετάζοντας την πιθανότητα εντοπισμού του ουραίου τμήματος. Δεν είδε τίποτα όμως· μία καραβάνα του πληρώματος και μια μικρή φιάλη (πιθανόν οξυγόνου ή πυροσβεστήρας) ήταν μερικά από τα αντικείμενα του ναυαγίου.

Ξαφνικά ο Νίκος μάς εκπλήσσει και πάλι. Τον βλέπω από μακριά να έχει σηκώσει πολλή άμμο και να μου δείχνει κάτι. Πλησιάζω και βλέπω το Vickers. Το κινητό πολυβόλο που βρισκόταν στο θόλο του αεροπλάνου. Είναι διατηρημένο σε πολύ καλή κατάσταση όπου διακρίνεται εύκολα και το σταυρόνημα στην άκρη της κάννης. Δυστυχώς μου έχει τελειώσει το φιλμ και δεν το φωτογραφίζω.

Έχοντας συμπληρώσει περίπου τριάντα πέντε λεπτά κατάδυσης στα 28 μέτρα, έχει έρθει η ώρα να αναδυθούμε.

 

Το απόγευμα της ίδιας μέρας στη Σητεία, ρωτώντας να μάθουμε αν κάποιος ντόπιος γνώριζε ή είχε ακούσει κάτι, πληροφορηθήκαμε πως το διμελές πλήρωμά του σώθηκε. Όπως μας είπαν χαρακτηριστικά, οι Άγγλοι διασωθέντες περπατούσαν αγέρωχοι μπροστά από τους Γερμανούς, που τους συνέλαβαν αιχμάλωτους. Μάθαμε επίσης πως το ναυάγιο είναι γνωστό στους ντόπιους και πως τοπικός εκπαιδευτής καταδύσεων επισκέπτεται πότε – πότε το ναυάγιο

Θα καταδυόμασταν και την επόμενη ημέρα όπου είχα σκοπό να φωτογραφίσω το εσωτερικό του πιλοτηρίου, κάποια μικρά ευρήματα και το πολυβόλο. Δυστυχώς όμως κάποια τεχνικά προβλήματα δεν μας επέτρεψαν να συνεχίσουμε τις καταδύσεις μας και έπρεπε να αναχωρήσουμε.

 

Στην Αθήνα, τώρα, δεν μάθαμε και πολλά πράγματα. Πληροφορηθήκαμε ότι οι Βρετανική Πολεμική Αεροπορία δεν είχε βάση δεδομένων με το μητρώο των κινητήρων αλλά με τα διακριτικά όπου άνηκε το κάθε αεροσκάφος. Παρόλο που επικοινωνήσαμε με επιστήμονες από το εξωτερικό, δεν μπορέσαμε να βρούμε κάτι. Μας έστειλαν ολόκληρο τον κατάλογο με τις απώλειες των συγκεκριμένων αεροσκαφών στο Αιγαίο, αλλά οι καταρρίψεις και οι απώλειες είναι πάρα πολλές.

Δεν θα σταματήσουμε όμως εδώ. Φέτος το καλοκαίρι που θα ξαναβρεθούμε στην Κρήτη για μια εργασία που έχουμε με την Αρχαιολογική Υπηρεσία, θα προσπαθήσουμε να κλέψουμε λίγο χρόνο και να επανέλθουμε πάλι στο άγνωστό μας αεροπλάνο.

Επιτυχία για μας θα είναι να μάθουμε την ιστορία του. Να ταυτιστούμε με το πλήρωμά του και να ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο, ζώντας έστω και λίγο μέσα από την εικόνα που μας προσφέρει το βυθισμένο πολεμικό αεροσκάφος την τρομερή περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου…